1. ชีวิต
สันติ ดวงสว่าง หรือชื่อเดิม จเร ภู่ทอง มีชีวิตที่เริ่มต้นจากความมุ่งมั่นในการร้องเพลงตั้งแต่เยาว์วัย จนก้าวขึ้นมาเป็นนักร้องลูกทุ่งระดับตำนานของประเทศไทย
1.1. การเกิดและวัยเด็ก
สันติ ดวงสว่าง เกิดเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2511 ในชื่อ จเร ภู่ทอง ที่หมู่ที่ 6 ตำบลท่าเยี่ยม อำเภอสากเหล็ก จังหวัดพิจิตร (ขณะนั้นยังเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอเมืองพิจิตร) เขาเป็นบุตรคนสุดท้องในจำนวนพี่น้อง 5 คน ของนายจำรูญ ภู่ทอง และนางวรรณา ศรีประเสริฐ ซึ่งมีอาชีพทำนา โดยมารดาเคยเป็นช่างเสริมสวยมาก่อน สันติมีความหลงใหลในการร้องเพลงมาตั้งแต่เด็ก และมักจะเดินสายสมัครร้องเพลงตามงานต่าง ๆ ทั้งในจังหวัดและต่างจังหวัด ไม่ว่าจะเป็นงานเล็กหรืองานใหญ่ และมักจะได้รับรางวัลชนะเลิศเกือบทุกครั้ง ซึ่งแสดงให้เห็นถึงพรสวรรค์และแรงผลักดันในเส้นทางดนตรีของเขา
1.2. ช่วงต้นอาชีพ
ในปี พ.ศ. 2529 แอ๊ด เทวดา ได้เห็นแววความสามารถของสันติ ดวงสว่าง จึงชักชวนให้เขาอัดเสียงเพลงแรกในชีวิตคือเพลง แม่จ๋าพ่ออยู่ไหนภาษาไทย ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เขามีความมั่นใจในฝีมือการร้องเพลงมากยิ่งขึ้น หลังจากนั้น สันติได้ไปร้องเพลงตามห้องอาหารในแม่กลอง และเข้าร่วมการประกวดร้องเพลงในรายการ "ลูกทุ่งสิบทิศ" ทางช่อง 5 จากการประกวดครั้งนี้ เขาได้ฝากตัวเป็นศิษย์ของครูมนต์ เมืองเหนือ และได้นำเพลงเก่ามาทำดนตรีใหม่ (รีมาสเตอร์) หนึ่งในนั้นคือเพลง จูบไม่หวานภาษาไทย ซึ่งเป็นเพลงที่ทำให้เขามีชื่อเสียงโด่งดังเป็นที่รู้จักในวงกว้าง
2. กิจกรรมและผลงานสำคัญ
สันติ ดวงสว่าง มีเส้นทางอาชีพที่ยาวนานและเต็มไปด้วยผลงานอันเป็นที่จดจำมากมาย ทั้งในฐานะนักร้องและบทบาทอื่น ๆ ในวงการบันเทิง
2.1. เส้นทางอาชีพนักดนตรี
สันติ ดวงสว่าง ได้รับการจดทะเบียนเป็นศิลปินในสังกัดอาร์เอส โปรโมชั่น (RS Public Company Limited) ในปี พ.ศ. 2529 และเป็นนักร้องลูกทุ่งคนแรกของค่ายนี้ เขาโด่งดังอย่างมากจากอัลบั้ม จูบไม่หวานภาษาไทย ในปี พ.ศ. 2531 นอกจากนี้ เขายังเป็นนักร้องคนแรกและเป็นผู้ที่ทำผลงานเพลงไว้มากที่สุดในโครงการอัลบั้ม "ท็อปฮิตลูกทุ่งมาตรฐาน" โดยบันทึกเสียงไว้ถึง 24 อัลบั้ม ซึ่งเป็นจำนวนที่มากเป็นพิเศษ และเป็นที่รู้กันว่าเขาสามารถเข้าห้องอัดเสียงเพื่อร้องเพลงได้ถึงวันละ 20-30 เพลง ด้วยความสามารถและผลงานอันเป็นที่ประจักษ์ ทำให้เขากลายเป็นที่รู้จักในนาม "เจ้าพ่อเพลงหวาน" ในวงการเพลงลูกทุ่ง

ในปี พ.ศ. 2551 สันติ ดวงสว่าง ได้ออกจากค่ายอาร์เอส และก่อตั้งค่ายเพลงของตนเองในชื่อ "รวงข้าวเรคคอร์ด" (Ruangkhaw Record) ซึ่งเป็นความฝันของเขา ในช่วงบั้นปลายชีวิต ก่อนที่จะเสียชีวิต สันติยังได้บันทึกเสียงเพลงไว้กับค่ายแสงรวีอีกหลายเพลง เช่น รักสาวม.2ภาษาไทย, เดือนจ๋าภาษาไทย, ไอ้หนุ่มนาดอนภาษาไทย, ลาสาวเข้าโบสถ์ภาษาไทย, อดีตรักงานงิ้วภาษาไทย และ คำสุดท้ายภาษาไทย
2.2. ผลงานเพลง
สันติ ดวงสว่าง มีผลงานเพลงมากมาย ทั้งอัลบั้มเดี่ยวและอัลบั้มในโครงการพิเศษ ซึ่งเป็นที่นิยมและสร้างชื่อเสียงให้กับเขาอย่างมาก
2.2.1. อัลบั้มในโครงการท็อปฮิตลูกทุ่งมาตรฐาน
สันติ ดวงสว่าง เป็นนักร้องที่บันทึกเสียงอัลบั้มในโครงการ "ท็อปฮิตลูกทุ่งมาตรฐาน" ภายใต้สังกัดอาร์เอส โปรโมชั่น ไว้มากที่สุดถึง 24 ชุด ดังนี้:
- ชุดที่ 1 จูบไม่หวานภาษาไทย (กรกฎาคม พ.ศ. 2533)
- ชุดที่ 2 บุพเพสันนิวาสภาษาไทย (พ.ศ. 2533)
- ชุดที่ 3 คนสวยใจดำภาษาไทย (พ.ศ. 2534)
- ชุดที่ 4 ทหารใหม่ไปกองภาษาไทย (พ.ศ. 2534)
- ชุดที่ 5 คนอกหักพักบ้านนี้ภาษาไทย (มิถุนายน พ.ศ. 2534)
- ชุดที่ 6 ข้าด้อยเพียงดินภาษาไทย (กันยายน พ.ศ. 2534)
- ชุดที่ 7 รู้ว่าเขาหลอกภาษาไทย (พฤศจิกายน พ.ศ. 2534)
- ชุดที่ 8 จดหมายจากแม่ภาษาไทย (มีนาคม พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 9 ยินดีรับเดนภาษาไทย (มีนาคม พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 10 ถอนคำสาบานภาษาไทย (เมษายน พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 11 น้ำกรดแช่เย็นภาษาไทย (พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 12 หิ้วกระเป๋าภาษาไทย (พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 13 ร้องไห้กับเดือนภาษาไทย (พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 14 โธ่คนอย่างเราภาษาไทย (ธันวาคม พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 15 กลับเชียงรายเถิดน้องภาษาไทย (ธันวาคม พ.ศ. 2535)
- ชุดที่ 16 มนต์รักดอนหอยหลอดภาษาไทย (ตุลาคม พ.ศ. 2536)
- ชุดที่ 17 รักเก่าที่บ้านเกิดภาษาไทย (ตุลาคม พ.ศ. 2536)
- ชุดที่ 18 ช่วยบอกล่วงหน้าถ้าไม่รักภาษาไทย (มกราคม พ.ศ. 2537)
- ชุดที่ 19 จดหมายเปื้อนน้ำตาภาษาไทย (พ.ศ. 2537)
- ชุดที่ 20 ความผิดหวังยังคอยฉันอยู่ภาษาไทย (พ.ศ. 2537)
- ชุดที่ 21 รักแล้วไม่ลืมภาษาไทย (พ.ศ. 2537)
- ชุดที่ 22 นกแก้วนกขุนทองภาษาไทย (พ.ศ. 2538)
- ชุดที่ 23 รักนี้มีกรรมภาษาไทย (พ.ศ. 2538)
- ชุดที่ 24 ข่าวเศร้าจากเจ็ดสีภาษาไทย (พฤศจิกายน พ.ศ. 2539)
2.2.2. อัลบั้มหลักและผลงานอื่นๆ
นอกเหนือจากโครงการท็อปฮิตลูกทุ่งมาตรฐาน สันติ ดวงสว่างยังมีอัลบั้มหลักที่ออกภายใต้สังกัดอาร์เอส โปรโมชั่น และผลงานจากค่ายเพลงอื่น ๆ อีกมากมาย:
- ชุดที่ 1 ครูดงเด็กดอยภาษาไทย (พ.ศ. 2531)
- ชุดที่ 2 จูบไม่หวานภาษาไทย (พ.ศ. 2531)
- ชุดที่ 3 ห่วงแฟนภาษาไทย (พ.ศ. 2532)
- ชุดที่ 4 ผู้เสียสละภาษาไทย (กันยายน พ.ศ. 2532)
- ชุดที่ 5 ความรักเหมือนยาขมภาษาไทย (พ.ศ. 2532)
- ชุดที่ 6 หนุ่มโรงงานภาษาไทย (พ.ศ. 2533)
- ชุดที่ 7 จริงหรือไม่จริงภาษาไทย (พ.ศ. 2538)
- ชุดที่ 8 รักนี้มีกรรมภาษาไทย (พ.ศ. 2538)
- ชุดที่ 9 พี่ช้ำวันนี้ น้องช้ำวันหน้าภาษาไทย (พ.ศ. 2539)
- ชุดที่ 10 วอนหลวงพ่อช่วยทีภาษาไทย (พ.ศ. 2539)
- ชุดที่ 11 คนขี้อายภาษาไทย (พ.ศ. 2540)
- ชุดที่ 12 ให้ฉันตายก่อนที่รักภาษาไทย (พ.ศ. 2540)
- ชุดที่ 13 มาลัยเปื้อนน้ำตาภาษาไทย (พ.ศ. 2540)
- ชุดที่ 14 จดหมายจากน้องตู่ภาษาไทย (พ.ศ. 2541)
- ชุดที่ 15 แม่หงษ์ทองภาษาไทย (พ.ศ. 2541)
- ชุดที่ 16 สอนน้องภาษาไทย (พ.ศ. 2541)
- ชุดที่ 17 ฝากใจใส่กระทงภาษาไทย (พ.ศ. 2542)
- ชุดที่ 18 โรตีแผ่นใหม่ภาษาไทย (มิถุนายน พ.ศ. 2543)
- ชุดที่ 19 ลูกชาวบ้านภาษาไทย (มิถุนายน พ.ศ. 2543)
- ชุดที่ 20 ไม่นานเกินรอภาษาไทย (มีนาคม พ.ศ. 2544)
- ชุดที่ 21 หนุ่มน้อยคาเฟ่ภาษาไทย (พ.ศ. 2545)
- ชุดที่ 22 แผลเป็นที่ใจภาษาไทย (อาร์ สยาม พ.ศ. 2545)
- ชุดที่ 23 เพ็ญจ๋าลาก่อนภาษาไทย (อาร์ สยาม มีนาคม พ.ศ. 2546)
- ชุดที่ 24 ดวงดาวชาวนาภาษาไทย (อาร์ สยาม พ.ศ. 2547)
- ชุดที่ 25 น้ำตาลหวานภาษาไทย (อาร์ สยาม เมษายน พ.ศ. 2548)
- ชุดที่ 26 คืนพี่คอยภาษาไทย (อาร์ สยาม ธันวาคม พ.ศ. 2549)
- ชุดที่ 27 หัวใจเรียกหาภาษาไทย (อาร์ สยาม กันยายน พ.ศ. 2550)
- ชุดพิเศษ 2 ทศวรรษเจ้าพ่อเพลงหวาน นางลอยนางลืมภาษาไทย (อาร์ สยาม มกราคม พ.ศ. 2553)
- ชุดพิเศษ 2 ทศวรรษเจ้าพ่อเพลงหวาน 2 หวานไม่เป็นภาษาไทย (อาร์ สยาม เมษายน พ.ศ. 2553)
ผลงานจากสังกัดอื่นๆ:
- ที่สุดแห่งรักภาษาไทย (ค่าย เอ็นดี พฤษภาคม พ.ศ. 2556)
- ลูกทุ่งเพลงเอกภาษาไทย (ค่าย โรส มีเดีย พฤษภาคม พ.ศ. 2557)
2.3. ผลงานการแสดง
นอกจากงานเพลง สันติ ดวงสว่างยังมีผลงานด้านการแสดงทั้งภาพยนตร์และละครโทรทัศน์:
- ภาพยนตร์:
- เพลงรักสวรรค์บ้านนา (พ.ศ. 2537)
- หนุ่มนาข้าว สาวลำน้ำมูล (พ.ศ. 2538) รับบทเป็น โดม
- ละครโทรทัศน์:
- มนต์รักลูกทุ่ง (พ.ศ. 2538) ออกอากาศทางช่อง 7
2.4. กิจกรรมอื่นๆ
นอกเหนือจากงานเพลงและการแสดง สันติ ดวงสว่างยังได้ก่อตั้งค่ายเพลงของตนเองในชื่อ "รวงข้าวเรคคอร์ด" (Ruangkhaw Record) ซึ่งเป็นความฝันของเขา นอกจากนี้ เขายังมีผลงานหนังสือในชื่อ ลูกทุ่งเพื่อชีวิต Vol.6ภาษาไทย อีกด้วย
3. ชีวิตส่วนตัว
ข้อมูลเกี่ยวกับชีวิตส่วนตัวของสันติ ดวงสว่างมักจะถูกกล่าวถึงในบริบทของครอบครัวและบุคคลใกล้ชิด
3.1. ครอบครัว
สันติ ดวงสว่าง เป็นบุตรของนายจำรูญ ภู่ทอง และนางวรรณา ศรีประเสริฐ และเป็นลูกคนสุดท้องในจำนวนพี่น้อง 5 คน เขามีบุตร 1 คน แต่ไม่มีการระบุชื่อในข้อมูลที่เปิดเผย
4. การเสียชีวิต
การเสียชีวิตของสันติ ดวงสว่างนับเป็นการสูญเสียครั้งสำคัญของวงการเพลงลูกทุ่งไทย
4.1. สาเหตุการเสียชีวิตและรายละเอียด
สันติ ดวงสว่างป่วยเป็นโรคเบาหวานและโรคไต ซึ่งเป็นโรคประจำตัวที่นำไปสู่ภาวะแทรกซ้อน ก่อนหน้านั้นประมาณ 1 ปี เขาเคยประสบอุบัติเหตุบนท้องถนน อาการป่วยของเขากำเริบหนักในช่วงปลายเดือนตุลาคม พ.ศ. 2559 และเสียชีวิตอย่างสงบด้วยอาการเส้นเลือดในสมองแตก เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2559 รวมอายุได้ 48 ปี
4.2. พิธีศพและการฝัง
หลังจากเสียชีวิต ได้มีการสวดพระอภิธรรมบำเพ็ญกุศล ณ วัดมูลจินดาราม จังหวัดปทุมธานี เป็นเวลา 5 วัน ก่อนที่จะนำศพกลับไปบำเพ็ญกุศล ณ วัดท่าคล้อ จังหวัดพิจิตร ซึ่งเป็นบ้านเกิดของเขา และมีพิธีพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2560 ณ วัดท่าคล้อ อำเภอสากเหล็ก จังหวัดพิจิตร โดยมีมิตรรักแฟนเพลงจำนวนมากเข้าร่วมส่งวิญญาณเป็นครั้งสุดท้าย
5. การประเมินและผลกระทบ
สันติ ดวงสว่างได้รับการยอมรับในความสามารถและผลงานผ่านรางวัลต่าง ๆ ซึ่งสะท้อนถึงผลกระทบอันยาวนานของเขาต่อวงการเพลงลูกทุ่ง
5.1. รางวัลที่ได้รับ
ตลอดเส้นทางอาชีพ สันติ ดวงสว่างได้รับรางวัลมากมาย ซึ่งเป็นเครื่องยืนยันถึงความสามารถและคุณภาพของผลงานเพลงของเขา:
- รางวัลคมชัดลึก อวอร์ด ครั้งที่ 4 สาขานักร้องชายยอดเยี่ยม จากอัลบั้ม คืนพี่คอยภาษาไทย
- รางวัลคมชัดลึก อวอร์ด ครั้งที่ 5 สาขานักร้องชายยอดเยี่ยม จากเพลง ยอมยกธงภาษาไทย
- รางวัลคมชัดลึก อวอร์ด ครั้งที่ 8 สาขานักร้องลูกทุ่งชายยอดเยี่ยม
- รางวัลเพชรในเพลง สาขาประเภทผู้ขับร้องเพลงไทยลูกทุ่ง จากเพลง ดวงดาวชาวนาภาษาไทย
- รางวัลคมชัดลึก อวอร์ด ครั้งที่ 10 สาขานักร้องลูกทุ่งชายยอดเยี่ยม และเรียบเรียงเสียงประสานยอดเยี่ยม จากเพลง ช้ำเพียงใดใจยังรักภาษาไทย
- รางวัลเพชรในเพลง สาขาผู้ขับร้องเพลงไทยลูกทุ่งชาย จากเพลง หวานไม่เป็นภาษาไทย