1. ภาพรวม
ซบูซิโซ โรเมโอ เอ็นโคซี (S'busiso Romeo Nkosiภาษาอังกฤษ; เกิด 21 มกราคม พ.ศ. 2539) เป็นนักรักบี้อาชีพชาวแอฟริกาใต้ ผู้เล่นในตำแหน่งปีกให้กับฟรีสเตทชีตาห์สในเคอร์รีคัพ และเคยเป็นสมาชิกของทีมชาติแอฟริกาใต้ (สปริงบอกส์) ความสำเร็จที่โดดเด่นที่สุดของเขาคือการเป็นส่วนหนึ่งของทีมชาติแอฟริกาใต้ชุดชนะเลิศรักบี้ชิงแชมป์โลก 2019 อย่างไรก็ตาม อาชีพของเขาก็เผชิญกับความท้าทายส่วนตัวและข้อถกเถียงหลายครั้ง รวมถึงปัญหาสุขภาพจิตที่ส่งผลให้เขาหายตัวไปและต้องออกจากสโมสรบูลส์ รวมถึงการถูกลงโทษแบนจากการแข่งขันเป็นเวลา 3 ปีเนื่องจากการละเมิดกฎการใช้สารกระตุ้น
2. ช่วงชีวิตเริ่มต้นและอาชีพระดับเยาวชน
ซบูซิโซ เอ็นโคซี เติบโตขึ้นมาในเมืองบาร์เบอร์ตัน จังหวัดเอ็มปูมาลังกา ประเทศแอฟริกาใต้ และเริ่มต้นเส้นทางอาชีพรักบี้ตั้งแต่อายุยังน้อย เขาเข้าศึกษาที่โรงเรียนมัธยมบาร์เบอร์ตันจนถึงเกรด 10 ก่อนจะย้ายไปที่โจฮันเนสเบิร์กเพื่อเข้าเรียนที่โรงเรียนมัธยมเยปเปเพื่อเด็กชาย
2.1. รักบี้เยาวชน
ในปี 2555 เอ็นโคซีได้รับเลือกให้เป็นตัวแทนของทีมพูมาส์ ในระดับรุ่นอายุไม่เกิน 16 ปี เพื่อเข้าร่วมการแข่งขันแกรนต์โคโมวีก (Grant Khomo Week) โดยเขาลงสนามไปสามนัด ตลอดช่วงปี 2556 และ 2557 เขาได้รับเลือกให้เป็นสมาชิกของทีมโกลเดนไลออนส์ รุ่นอายุไม่เกิน 18 ปี ในการแข่งขันคราเวนวีก (Craven Week) ซึ่งเป็นทัวร์นาเมนต์รักบี้เยาวชนที่มีชื่อเสียงของแอฟริกาใต้ ในปี 2556 เขาสามารถทำทรัย (try) ได้ในการแข่งขันรอบชิงชนะเลิศอย่างไม่เป็นทางการที่โปโลเควน แม้ว่าทีมของเขาจะพ่ายแพ้ให้กับเวสเทิร์นโพรวินซ์ไปด้วยสกอร์ 29-45
3. อาชีพสโมสรอาชีพ
หลังจากจบการศึกษาในระดับมัธยมศึกษา ซบูซิโซ เอ็นโคซีได้ย้ายไปใช้ชีวิตที่เมืองเดอร์บันและเข้าร่วมกับสโมสรชาร์คส์ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นในอาชีพรักบี้ระดับอาชีพของเขา
3.1. ชาร์คส์
ในปี 2558 เอ็นโคซีลงเล่นให้กับทีมชาร์คส์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี ในการแข่งขันชิงแชมป์จังหวัดรุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี (Under-19 Provincial Championship) โดยเขาลงสนามเป็นตัวจริงถึง 11 นัดและทำไป 7 ทรัย ทำให้เป็นผู้ทำทรัยสูงสุดของทีมและติดอันดับหกของรายการโดยรวมในกลุ่ม A การทำทรัยที่โดดเด่นของเขารวมถึงการทำ 2 ทรัยในการแข่งขันกับทีมรักบี้เลโอพาร์ดส์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี ที่เดอร์บัน และอีก 2 ทรัยเมื่อเขากลับไปโจฮันเนสเบิร์กเพื่อเผชิญหน้ากับทีมรักบี้โกลเดนไลออนส์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี นอกจากนี้ เขายังทำ 1 ทรัยในการแข่งขันทั้งในบ้านและนอกบ้านกับทีมรักบี้บลูบูลส์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี และ 1 ทรัยในการแข่งขันกับทีมรักบี้เวสเทิร์นโพรวินซ์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี แม้ว่าสโมสรรักบี้ชาร์คส์ รุ่นอายุไม่เกิน 19 ปี จะทำผลงานได้น่าผิดหวังและจบอันดับสุดท้ายของตารางในปีนั้น
ในปี 2559 เอ็นโคซีลงเล่น 20 นัดให้กับทีมยูเคแซดเอ็น อิมปี (UKZN Impi) ในการแข่งขันวาร์ซิตีชีลด์ (Varsity Shield) โดยเขาทำได้ 1 ทรัยในการแข่งขันกับยูดับเบิลยูซี (UWC) และอีก 2 ทรัยในเกมที่ชนะทีเอยูที ไวกิงส์ (TUT Vikings) ด้วยสกอร์ 63-30 ทีมของเขาชนะ 7 จาก 8 นัดในรายการนี้ ซึ่งจะทำให้พวกเขาติดอันดับสูงสุดร่วมกับวิตส์ แต่ถูกหัก 12 คะแนนเนื่องจากส่งผู้เล่นที่ไม่มีคุณสมบัติลงสนาม ทำให้จบอันดับสามและพลาดการเพลย์ออฟชิงตำแหน่งแชมป์และการเลื่อนชั้นสู่วาร์ซิตีคัพ (Varsity Cup)
ในเดือนมีนาคม 2559 เอ็นโคซีได้รับเลือกให้เข้าทีมฝึกซ้อมของทีมชาติแอฟริกาใต้ รุ่นอายุไม่เกิน 20 ปี และได้รับการคัดเลือกให้เป็นส่วนหนึ่งของทีมชุดเบื้องต้นในสัปดาห์ต่อมา เขาถูกปล่อยตัวจากการฝึกซ้อมเพื่อลงเล่น 2 นัดให้กับทีมชาร์คส์ เอ็กซ์วี (Sharks XV) ในรอบคัดเลือกเคอร์รีคัพ (Currie Cup) โดยเป็นการประเดิมสนามครั้งแรกของเขากับทีมชุดใหญ่ในฐานะตัวสำรองในนัดที่ชนะเวลวิตเชียส (Welwitschias) ของนามิเบีย 48-18 และลงสนามเป็นตัวจริงในนัดที่ชนะเวสเทิร์นโพรวินซ์ 24-16 หลังจากนั้น เอ็นโคซีก็ถูกรวมอยู่ในทีมชาติแอฟริกาใต้ รุ่นอายุไม่เกิน 20 ปี ชุดสุดท้ายสำหรับการแข่งขันรักบี้ชิงแชมป์โลกเยาวชนอายุไม่เกิน 20 ปี (World Rugby Under 20 Championship) ประจำปี 2559 ที่แมนเชสเตอร์ อังกฤษ อย่างไรก็ตาม เขาไม่ได้รับโอกาสลงสนามในเคอร์รีคัพ พรีเมียร์ดิวิชั่น 2016 แต่ได้ลงสนาม 3 นัดให้กับทีมชาร์คส์ รุ่นอายุไม่เกิน 21 ปี ในการแข่งขันชิงแชมป์จังหวัดรุ่นอายุไม่เกิน 21 ปี 2016 ในช่วงปลายเดือนตุลาคม 2559 เขาได้รับเลือกให้เข้าร่วมทีมชาร์คส์ ชุดซูเปอร์รักบี้ (Super Rugby) สำหรับฤดูกาล 2560 และในช่วงเวลาที่เล่นให้กับชาร์คส์ในเคอร์รีคัพ เขาทำได้ 8 ทรัย
3.2. บูลส์
ในปี 2565 เอ็นโคซีได้ย้ายไปร่วมทีมบูลส์ อย่างไรก็ตาม ในระหว่างที่อยู่กับทีมนี้ เขาก็เผชิญหน้ากับปัญหาด้านสุขภาพจิตอย่างหนัก ซึ่งนำไปสู่เหตุการณ์สำคัญที่ส่งผลกระทบต่ออาชีพของเขา ในช่วงเดือนธันวาคม 2565 เอ็นโคซีได้หายตัวไปโดยไม่สามารถติดต่อได้เป็นเวลากว่า 3 สัปดาห์ ทำให้มีการแจ้งความกับเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าเขาหายตัวไป หลังจากที่พบตัวแล้ว ด้วยปัญหาด้านสุขภาพจิตที่รุนแรง เขาจึงต้องตัดสินใจออกจากทีมบูลส์
3.3. ชีตาห์ส
ในเดือนมีนาคม 2567 ซบูซิโซ เอ็นโคซีได้กลับมาสู่การแข่งขันอีกครั้ง โดยการเซ็นสัญญาระยะเวลา 1 ปีกับสโมสรชีตาห์ส
4. อาชีพระหว่างประเทศ
ซบูซิโซ เอ็นโคซีมีบทบาทสำคัญทั้งในระดับเยาวชนและทีมชาติชุดใหญ่ของแอฟริกาใต้
4.1. แอฟริกาใต้ รุ่นอายุไม่เกิน 20 ปี
เอ็นโคซีได้รับโอกาสในการเป็นตัวแทนของทีมชาติแอฟริกาใต้ รุ่นอายุไม่เกิน 20 ปี ในการแข่งขันรักบี้ชิงแชมป์โลกเยาวชนอายุไม่เกิน 20 ปี (World Rugby Under 20 Championship) ประจำปี 2559 ที่เมืองแมนเชสเตอร์ อังกฤษ เขาลงสนามเป็นตัวจริงในนัดเปิดสนามของกลุ่ม C ซึ่งแอฟริกาใต้เอาชนะญี่ปุ่นไปได้ 59-19 เขายังคงเป็นตัวจริงในอีก 2 นัดที่เหลือของรอบแบ่งกลุ่ม โดยแอฟริกาใต้แพ้อาร์เจนตินา 13-19 และกลับมาชนะฝรั่งเศส 40-31 ซึ่งทำให้พวกเขาผ่านเข้ารอบรองชนะเลิศในฐานะทีมอันดับสองที่ดีที่สุด อย่างไรก็ตาม เอ็นโคซีได้รับบาดเจ็บที่ต้นขา ทำให้ไม่สามารถลงสนามในรอบรองชนะเลิศที่แอฟริกาใต้แพ้อังกฤษไป 17-39 หรือในรอบชิงอันดับสามที่พ่ายแพ้ให้กับอาร์เจนตินาอีกครั้ง 19-49 ทำให้แอฟริกาใต้จบการแข่งขันในอันดับที่ 4
4.2. ทีมชาติชุดใหญ่
ซบูซิโซ เอ็นโคซีประเดิมสนามให้กับทีมชาติแอฟริกาใต้ หรือที่รู้จักกันในนาม สปริงบอกส์ (Springboks) ในปี 2561 โดยเป็นการแข่งขันกับทีมชาติอังกฤษ ระหว่างปี 2561 ถึง 2564 เขาได้ลงเล่นในการแข่งขันรักบี้ระดับชาติทั้งหมด 16 นัด และทำได้ 9 ทรัย ในปี 2562 เอ็นโคซีได้รับเลือกให้ติดทีมชาติแอฟริกาใต้ชุดเข้าร่วมการแข่งขันรักบี้ชิงแชมป์โลก 2019 ที่ญี่ปุ่น ในการแข่งขันดังกล่าว เขาลงสนามในรอบแบ่งกลุ่มอย่างน้อย 3 นัด ได้แก่ การแข่งขันกับนามิเบีย, แคนาดา และอิตาลี ทีมชาติแอฟริกาใต้สามารถคว้าแชมป์โลกได้สำเร็จ ด้วยการเอาชนะอังกฤษในรอบชิงชนะเลิศ นับเป็นความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ในอาชีพของเขา
5. เกียรติประวัติ
- เคอร์รีคัพ 2018 - ชนะเลิศ
- รักบี้ชิงแชมป์โลก 2019 - ชนะเลิศ
- รักบี้ชิงแชมป์โลก 2019 ที่ญี่ปุ่น - ชนะเลิศ
- แอฟริกาใต้ เอ (South Africa A) พบกับบริติชแอนด์ไอริชไลออนส์ 2021 (นัดกระชับมิตร) - ชนะเลิศ
6. ข้อถกเถียงและความท้าทายส่วนตัว
อาชีพนักรักบี้ของซบูซิโซ เอ็นโคซีมีช่วงเวลาที่เต็มไปด้วยความสำเร็จ แต่ก็ต้องเผชิญกับข้อถกเถียงและความท้าทายส่วนตัวที่สำคัญ โดยเฉพาะปัญหาด้านสุขภาพจิตและการละเมิดกฎการใช้สารกระตุ้น
6.1. ปัญหาสุขภาพจิต
ในช่วงที่ซบูซิโซ เอ็นโคซีเล่นให้กับทีมบูลส์ในปี 2565 เขาได้เผชิญกับปัญหาสุขภาพจิตอย่างหนัก ซึ่งส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อชีวิตส่วนตัวและอาชีพของเขา โดยในเดือนธันวาคม 2565 เขาได้หายตัวไปโดยไม่สามารถติดต่อได้เป็นเวลากว่า 3 สัปดาห์ ทำให้ครอบครัวและสโมสรต้องแจ้งความต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจว่าเขาหายไป การหายตัวไปครั้งนี้สร้างความกังวลอย่างมากในหมู่สาธารณชนและสื่อมวลชน หลังจากที่พบตัวแล้ว เอ็นโคซีได้ตัดสินใจออกจากทีมบูลส์เนื่องจากปัญหาสุขภาพจิตที่เขาต้องเผชิญอยู่
6.2. การละเมิดกฎการใช้สารกระตุ้นและการถูกแบน
ในเดือนพฤษภาคม 2567 ซบูซิโซ เอ็นโคซีถูกตรวจพบว่ามีสารอะนาโบลิกสเตอรอยด์ ซึ่งเป็นสารต้องห้ามอยู่ในร่างกาย จากการตรวจโดปปิ้ง การละเมิดกฎครั้งนี้ทำให้เวิลด์รักบี้ (World Rugby) ซึ่งเป็นองค์กรปกครองกีฬารักบี้ระหว่างประเทศ ลงโทษแบนเขาจากการแข่งขันอาชีพเป็นเวลา 3 ปี โดยมีผลบังคับใช้จนถึงวันที่ 15 กรกฎาคม 2570 เหตุการณ์นี้สร้างความตกใจในวงการรักบี้ เนื่องจากเอ็นโคซีเป็นนักรักบี้ชาวแอฟริกาใต้คนที่สองที่เคยติดทีมสปริงบอกส์ที่ถูกลงโทษแบนเนื่องจากการละเมิดกฎการใช้สารกระตุ้น