1. ภาพรวม
ริอาด ซัตตูฟ (رياض سطوفริอาด ซัตตูฟภาษาอาหรับ; เกิด 5 พฤษภาคม ค.ศ. 1978) เป็นนักเขียนการ์ตูน ศิลปินคอมิกส์ และผู้กำกับภาพยนตร์ชาวฝรั่งเศส ผู้เป็นที่รู้จักจากบันทึกความทรงจำแบบนิยายภาพเรื่อง L'Arabe du futur (The Arab of the Future) และภาพยนตร์เรื่อง Les Beaux Gosses (The French Kissers) เขายังเคยทำงานให้กับนิตยสารเสียดสีรายสัปดาห์ของฝรั่งเศสชื่อดังอย่าง ชาร์ลี เอ็บโด เป็นเวลาสิบปี ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2004 ถึงกลางปี ค.ศ. 2014 โดยตีพิมพ์ผลงานสำคัญชิ้นหนึ่งของเขาคือ La vie secrète des jeunes ตลอดอาชีพการงานของเขา ซัตตูฟได้นำเสนอผลงานที่โดดเด่นด้วยอารมณ์ขันอันเป็นเอกลักษณ์ การสังเกตการณ์สังคมอย่างเฉียบคม และองค์ประกอบเสียดสีที่สะท้อนถึงประเด็นทางสังคมและวัฒนธรรมอย่างลึกซึ้ง
2. ชีวิตและภูมิหลัง
ริอาด ซัตตูฟใช้ชีวิตวัยเด็กส่วนใหญ่ในประเทศลิเบียและซีเรีย ก่อนจะย้ายกลับมายังประเทศฝรั่งเศสในวัยรุ่น และเริ่มต้นอาชีพในวงการศิลปะและภาพยนตร์
2.1. การเกิด วัยเด็ก และการศึกษา
ริอาด ซัตตูฟเกิดที่ปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม ค.ศ. 1978 บิดาของเขาเป็นชาวซีเรีย ส่วนมารดาเป็นชาวเบรอตง (จากแคว้นเบรอตาญ ประเทศฝรั่งเศส) ซัตตูฟใช้ชีวิตในวัยเด็กส่วนใหญ่ในประเทศลิเบียและซีเรีย ตามลำดับ ก่อนจะย้ายกลับมายังประเทศฝรั่งเศสและใช้ชีวิตในวัยรุ่นที่แคว้นเบรอตาญ โดยเข้าศึกษาที่เมืองแรน ในช่วงวัยเด็ก เขาหลงใหลในหนังสือการ์ตูนและนิตยสารที่ได้รับจากคุณย่าซึ่งส่งมาจากต่างประเทศ แม้ว่าเขาจะตั้งใจศึกษาเพื่อเป็นนักบินในตอนแรก แต่ความหลงใหลในการ์ตูนก็ทำให้เขาตัดสินใจเปลี่ยนเส้นทางชีวิต โดยสมัครเข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนศิลปะเอกอล ปิวอ (École Pivaut) และต่อมาที่โรงเรียนโกแบลงส์ เลโคล เดอ ลิมาจ (Gobelins L'Ecole de L'Image) เพื่อศึกษาด้านแอนิเมชัน
2.2. อาชีพช่วงต้นและการเข้าสู่วงการการ์ตูน
ความสามารถพิเศษของริอาด ซัตตูฟได้รับการสังเกตเห็นจากนักเขียนการ์ตูนชื่อดังอย่าง ออลีวีเย วาติน ซึ่งได้แนะนำให้เขารู้จักกับ กี เดลคูร์ เจ้าของสำนักพิมพ์เดลคูร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการ์ตูนและนิยายภาพ สำนักพิมพ์เดลคูร์ได้ตีพิมพ์หนังสือเล่มแรกของซัตตูฟที่มีชื่อว่า เปอตี แวร์กลาส (Petit Verglas) ซึ่งเขียนบทโดย เอริก กอร์แบร์รอง การเปิดตัวผลงานนี้ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในอาชีพของเขาในฐานะนักเขียนการ์ตูน
3. ผลงานการ์ตูนสำคัญ
ริอาด ซัตตูฟได้สร้างสรรค์ผลงานการ์ตูนและนิยายภาพมากมาย ซึ่งหลายเรื่องได้รับคำชื่นชมและรางวัล รวมถึงสะท้อนมุมมองที่เป็นเอกลักษณ์ของเขาเกี่ยวกับสังคมและชีวิต
3.1. ผลงานช่วงต้นและองค์ประกอบอัตชีวประวัติ
ด้วยรูปแบบที่เป็นส่วนตัวและมีอารมณ์ขัน ริอาด ซัตตูฟได้ถ่ายทอดการสังเกตการณ์ชีวิตวัยรุ่นของตนเองในผลงานช่วงต้น เช่น คู่มือชายบริสุทธิ์ (Manuel du puceau) และ การขริบของฉัน (Ma Circoncision) ซึ่งตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์เบรอาล เยอแนส (Bréal Jeunesse) ภายใต้การดูแลของ ฌออาน สฟาร์ ผลงานทั้งสองเล่มนี้ต่อมาได้ถูกนำมาตีพิมพ์ซ้ำโดยสำนักพิมพ์ลัสซอซียาซียง (L'Association) ในเรื่อง การขริบของฉัน เขายังได้วิพากษ์วิจารณ์การการขริบอวัยวะเพศว่าเป็นพฤติกรรมที่โหดร้ายและไร้สาระ โดยเชื่อมโยงกับบริบทของชีวิตทางสังคมการเมืองในซีเรียในช่วงทศวรรษ 1980
หลังจากนั้น เขาได้ตีพิมพ์ซีรีส์ เฌเรมี (Les Pauvres Aventures de Jérémie) ในคอลเลกชันการ์ตูน ปัวซง ปีล็อต (Poisson Pilote) ซึ่งตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ดาร์โก (Dargaud) โดยมีทั้งหมดสามเล่มในซีรีส์นี้ เรื่องราวของเฌเรมีเป็นการสำรวจการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ของวัยรุ่นที่อ่อนไหวและไม่มั่นคง ซึ่งมีองค์ประกอบอัตชีวประวัติบางส่วน และยังเคยปรากฏในหนังสือพิมพ์ โน เซ็กซ์ อิน นิวยอร์ก (No sex in New York) ในปี ค.ศ. 2004 ตามความคิดริเริ่มของหนังสือพิมพ์ฝ่ายซ้ายของฝรั่งเศสอย่าง ลีเบราซียง
ในปี ค.ศ. 2005 เขายังได้ตีพิมพ์ กลับสู่โรงเรียน (Retour au collège) ซึ่งเป็นการศึกษาเชิงสังเกตการณ์ชีวิตของวัยรุ่นในโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนต้นในปารีส ซึ่งได้รับความสำเร็จอย่างมาก
3.2. "ชีวิตลับของคนหนุ่มสาว" และ ชาร์ลี เอ็บโด
ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2004 ถึง ค.ศ. 2014 ริอาด ซัตตูฟได้ตีพิมพ์การ์ตูนประจำสัปดาห์ในนิตยสารเสียดสีของฝรั่งเศส ชาร์ลี เอ็บโด ในชื่อเรื่องว่า "La vie secrète des jeunes" ซึ่งบันทึกการสังเกตการณ์เหตุการณ์และบทสนทนาที่เกิดขึ้นจริงของคนหนุ่มสาวในที่สาธารณะ เขาเปรียบเทียบการ์ตูนชุดนี้เหมือนกับสารคดีธรรมชาติที่สังเกตการณ์จากมุมมองของแมลงวัน และได้ถอดเสียงพูดของตัวละครอย่างละเอียดโดยใส่ใจในความหลากหลายทางภาษาและสังคม การ์ตูนชุดนี้ได้รับการตีพิมพ์รวมเล่มสามชุดในปี ค.ศ. 2007, ค.ศ. 2010, และ ค.ศ. 2013
3.3. ชุด "ปาสกาล บรูตัล"
ในขณะที่ซัตตูฟกำลังสร้างสรรค์ผลงานชุดอื่น ๆ เขาก็ได้พัฒนาตัวละครสมมติชื่อ ปาสกาล บรูตัล (Pascal Brutal) ซึ่งเป็นตัวแทนของความเป็นชายที่บริสุทธิ์และแข็งแกร่งอย่างสุดขีด ซีรีส์การ์ตูนตลกชุด ปาสกาล บรูตัล นำเสนอภาพของประเทศฝรั่งเศสในอนาคตอันใกล้ว่าเป็นดิสโทเปียที่ไร้ระเบียบและเป็นเสรีนิยมใหม่ ที่ซึ่งความเป็นชายที่แปลกประหลาดของตัวเอกได้รับการปลดปล่อยอย่างเต็มที่
3.4. ชุด "อาหรับแห่งอนาคต"
ในปลายปี ค.ศ. 2014 ริอาด ซัตตูฟได้ออกจาก ชาร์ลี เอ็บโด และย้ายไปอยู่กับนิตยสารรายสัปดาห์ เลอ นูแวล ออบส์ (Le Nouvel Obs) พร้อมกับเริ่มเขียนการ์ตูนชุดใหม่ที่มีชื่อว่า L'Arabe du futur (The Arab of the Future) ผลงานนี้เป็นบันทึกความทรงจำในรูปแบบนิยายภาพที่สำคัญที่สุดของเขา โดยเล่าถึงประสบการณ์วัยเด็กของศิลปินในตะวันออกกลางตั้งแต่ปี ค.ศ. 1978 ถึง ค.ศ. 1994 ซึ่งเป็นเรื่องราวที่สะท้อนประเด็นทางสังคม การเมือง และวัฒนธรรมในภูมิภาคนี้ได้อย่างลึกซึ้ง ผลงานชุดนี้ประสบความสำเร็จอย่างมหาศาลและได้รับการแปลเป็นภาษาอังกฤษในชื่อ The Arab of the Future: A Childhood in the Middle East
3.5. ชุด "สมุดบันทึกของเอสเธอร์"
หลังจากเริ่มงานกับ เลอ นูแวล ออบส์ ริอาด ซัตตูฟได้เปิดตัวการ์ตูนชุดใหม่ที่มีชื่อว่า Les cahiers d'Esther (Esther's Notebooks) การ์ตูนชุดนี้อิงจากเรื่องจริงที่เด็กสาวชื่อเอสเธอร์ เอ. เล่าให้เขาฟัง โดยเริ่มจากเมื่อเธออายุ 9 ขวบ และเป็นการสังเกตการณ์ชีวิตประจำวันของวัยรุ่นอย่างละเอียด ผลงานชุดนี้ได้รับการตีพิมพ์อย่างต่อเนื่องเป็นหลายเล่ม ซึ่งแต่ละเล่มครอบคลุมช่วงชีวิตหนึ่งปีของเอสเธอร์
4. กิจกรรมด้านภาพยนตร์
ริอาด ซัตตูฟไม่เพียงแต่เป็นนักเขียนการ์ตูนที่โดดเด่นเท่านั้น แต่เขายังมีบทบาทสำคัญในวงการภาพยนตร์ ทั้งในฐานะผู้กำกับ ผู้เขียนบท และผู้ร่วมแสดง
4.1. ในฐานะผู้กำกับและผู้เขียนบทภาพยนตร์
ริอาด ซัตตูฟได้เข้าสู่เส้นทางการสร้างภาพยนตร์โดยกำกับภาพยนตร์เรื่องแรกของเขาคือ Les Beaux Gosses (เป็นที่รู้จักในชื่อภาษาอังกฤษว่า The French Kissers) ภาพยนตร์เรื่องนี้ออกฉายเมื่อวันที่ 10 มิถุนายน ค.ศ. 2009 และประสบความสำเร็จอย่างมากในฝรั่งเศส โดยมียอดผู้ชมถึง 1 ล้านคน ในเวลาเพียง 2 เดือน ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้นำเสนอเรื่องราวชีวิตรักและการก้าวผ่านวัยรุ่นของวัยรุ่น และได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลรางวัลเซซาร์ถึง 3 สาขาในปี ค.ศ. 2010 ได้แก่ รางวัลภาพยนตร์เปิดตัวยอดเยี่ยม, รางวัลนักแสดงชายหน้าใหม่ยอดเยี่ยม (สำหรับ แว็งซ็อง ลาคอสต์ ในบทบาทของแอร์เว) และรางวัลนักแสดงสมทบหญิงยอดเยี่ยม (สำหรับ นอเอมี ลวอฟสกี ในบทบาทแม่ของแอร์เว) นอกจากนี้ ภาพยนตร์ยังได้รับรางวัลเหรียญทองสำหรับภาพยนตร์เปิดตัวยอดเยี่ยม, รางวัลการแสดงหน้าใหม่ชายยอดเยี่ยมสำหรับแว็งซ็อง ลาคอสต์ และแอนโทนี โซนีโก, รางวัลผู้กำกับและการสร้างสรรค์ฝรั่งเศสยอดเยี่ยมสำหรับซัตตูฟเอง, และรางวัลรางวัลฌัก เพรแวร์สำหรับบทภาพยนตร์และบทดัดแปลงยอดเยี่ยมร่วมกับมาร์ก ซีรีแกส ผู้เขียนบทร่วม
นอกจากนี้ ซัตตูฟยังได้กำกับและเขียนบทเว็บซีรีส์เรื่อง เม โกโลกส์ (Mes colocs) ในปี ค.ศ. 2010 และภาพยนตร์เรื่อง Jacky au royaume des filles (Jacky in Women's Kingdom) ในปี ค.ศ. 2014 ซึ่งเขายังเป็นผู้เขียนบท ดนตรีประกอบ และนักแสดงในภาพยนตร์เรื่องนี้ด้วย
4.2. กิจกรรมร่วมในภาพยนตร์อื่นๆ
ริอาด ซัตตูฟยังได้ทดลองงานด้านการพากย์เสียง โดยให้เสียงพากย์แก่ตัวละครในการ์ตูนเรื่อง แวมไพร์น้อย (Petit Vampire) ซึ่งออกแบบโดย ฌออาน สฟาร์ เพื่อนนักเขียนการ์ตูนของเขา นอกจากนี้ เขายังมีบทบาทเป็นนักแสดงสมทบในภาพยนตร์เรื่อง Gainsbourg, vie héroïque ในปี ค.ศ. 2010 ซึ่งกำกับโดย ฌออาน สฟาร์ โดยรับบทเป็นกิกอโลของเฟรแอล
5. รูปแบบงานศิลปะและประเด็นหลัก
ผลงานของริอาด ซัตตูฟทั้งในรูปแบบการ์ตูนและภาพยนตร์ล้วนโดดเด่นด้วยรูปแบบงานศิลปะที่มีเอกลักษณ์และประเด็นหลักที่น่าสนใจ เขามักใช้อารมณ์ขันที่เสียดสีและมุมมองการสังเกตการณ์สังคมอย่างลึกซึ้ง เพื่อนำเสนอเรื่องราวที่ซับซ้อน งานของเขาเน้นการสำรวจชีวิตประจำวันและสภาพสังคมของฝรั่งเศสและตะวันออกกลางอย่างใกล้ชิด ประเด็นหลักที่ปรากฏซ้ำๆ ในผลงานของเขาได้แก่ ชีวิตวัยรุ่น การค้นหาตัวตน และความขัดแย้งทางวัฒนธรรมที่เกิดจากการผสมผสานภูมิหลังที่หลากหลาย ซัตตูฟมักจะนำเสนอประสบการณ์ส่วนตัวและข้อมูลเชิงสังเกตการณ์มาผสมผสานกัน ทำให้ผลงานของเขามีความสมจริงและสะท้อนสภาพจิตใจของตัวละครได้อย่างละเอียดอ่อน
6. นิทรรศการสำคัญ
ระหว่างวันที่ 24 พฤศจิกายน ค.ศ. 2018 ถึง 11 มีนาคม ค.ศ. 2019 ศูนย์ปอมปิดู (Centre Pompidou) ในปารีส ได้จัดนิทรรศการย้อนหลังครั้งใหญ่เกี่ยวกับผลงานของริอาด ซัตตูฟ ภายใต้ชื่อ งานเขียนที่วาด (L'écriture dessinée หรือ Illustrated Writing) นิทรรศการนี้ได้นำเสนอภาพรวมของผลงานอันหลากหลายของเขา และมีหนังสือแค็ตตาล็อกนิทรรศการชื่อเดียวกันตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์อัลลารี เอดิซิยงส์ (Allary Éditions)
7. รางวัลและเกียรติยศ
ริอาด ซัตตูฟได้รับการยอมรับและได้รับรางวัลสำคัญมากมายจากทั้งผลงานการ์ตูนและภาพยนตร์ของเขา
7.1. รางวัลด้านการ์ตูน
- ปี ค.ศ. 2003: ได้รับรางวัลเรอเน กอซีนี เทศกาลการ์ตูนนานาชาติอ็องกูแลม (Angoulême International Comics Festival René Goscinny Award) สำหรับผลงาน การผจญภัยที่น่าสงสารของเฌเรมี เล่มที่ 1 เล โฌลี ปิเอด เดอ ฟลอรองซ์ (Les jolis pieds de Florence)
- ปี ค.ศ. 2007: ได้รับรางวัลรางวัลฌัก ล็อบ (Jacques Lob Prize) สำหรับผลงาน ปาสกาล บรูตัล เล่มที่ 2 เลอ มาล ดอมีนองต์ (Le mâle dominant)
- ปี ค.ศ. 2008: ได้รับรางวัลโกลบส์ เดอ คริสตัล (Globes de Cristal Award) สาขาการ์ตูนยอดเยี่ยม สำหรับผลงาน ชีวิตลับของคนหนุ่มสาว (La vie secrète des jeunes)
- ปี ค.ศ. 2010: ได้รับรางวัลอัลบั้มยอดเยี่ยม เทศกาลการ์ตูนนานาชาติอ็องกูแลม (Angoulême International Comics Festival Prize for Best Album) สำหรับผลงาน ปาสกาล บรูตัล เล่มที่ 3 ปูลส์ ฟอร์ต เก เล ปูลส์ ฟอร์ต (Plus fort que les plus forts)
- ปี ค.ศ. 2014-2015: ผลงาน อาหรับแห่งอนาคต เล่มที่ 1 อูน เยอแนส โอ มัวเยน-ออริยองต์ (1978-1984) (L'Arabe du futur, vol. 1: Une jeunesse au Moyen-Orient (1978-1984)) ได้รับรางวัลกรองด์ ปรีซ์ อาร์ทีแอล เดอ ลา บองด์ เดสซิเน (Grand prix RTL de la bande dessinée), รางวัลปรีซ์ เบเด สตาส/วิลล์ เดอ แซ็งเตเตียน (Prix BD Stas/Ville de Saint-Étienne), และได้รับรางวัลอัลบั้มยอดเยี่ยม เทศกาลการ์ตูนนานาชาติอ็องกูแลม เป็นครั้งที่สอง
7.2. รางวัลด้านภาพยนตร์
- ปี ค.ศ. 2010: ได้รับรางวัลเซซาร์ สาขาภาพยนตร์เปิดตัวยอดเยี่ยม จากสถาบันศิลปะและเทคนิคภาพยนตร์ (Académie des arts et techniques du cinéma) ในฐานะผู้กำกับภาพยนตร์เรื่อง Les Beaux Gosses
8. ข้อถกเถียงและการเปิดเผยส่วนบุคคล
ในเดือนกันยายน ค.ศ. 2018 ริอาด ซัตตูฟได้เปิดเผย "ความลับของครอบครัว" ที่เกี่ยวข้องกับบิดาของเขา ซึ่งเป็นตัวละครหลักในผลงาน อาหรับแห่งอนาคต เขาระบุว่าบิดาของเขามีแนวคิดต่อต้านชาวยิวอย่างรุนแรง และยังทำงานอยู่ในซาอุดีอาระเบีย โดยสนับสนุนโทษประหารชีวิต, แนวคิดรวมอาหรับ, และการเคลื่อนไหวแบบอำนาจนิยมของพรรคบาธ ภายใต้การนำของ ฮาเฟซ อัล-อะซัด การเปิดเผยนี้ได้เพิ่มมิติที่ซับซ้อนให้กับเรื่องราวในผลงานของเขา ซึ่งสำรวจภูมิหลังและความสัมพันธ์ภายในครอบครัวท่ามกลางบริบททางการเมืองและวัฒนธรรมที่ละเอียดอ่อนในตะวันออกกลาง
9. รายชื่อผลงานหนังสือ
9.1. หนังสือการ์ตูน
- เปอตี แวร์กลาส (Petit Verglas) ร่วมกับ เอริก กอร์แบร์รอง (บท) / ริอาด ซัตตูฟ (ภาพ) (Delcourt collection Conquistador, ปารีส)
- ค.ศ. 2000: ลานฟองซ์ วอเล (L'Enfance volée)
- ค.ศ. 2001: ลา ตับล์ เดอ ปีแยร์ (La Table de pierre)
- ค.ศ. 2002: เลอ ปากต์ ดู โนฟราเฌอร์ (Le Pacte du naufrageur)
- คู่มือชายบริสุทธิ์ (Manuel du puceau) (Bréal Jeunesse, รอนนี-ซู-บัวส์) - ค.ศ. 2003
- การขริบของฉัน (Ma circoncision) (Bréal Jeunesse, รอนนี-ซู-บัวส์) - ค.ศ. 2004
- โน เซ็กซ์ อิน นิวยอร์ก (No Sex in New York) (Dargaud collection, Poisson Pilote, ปารีส) - ค.ศ. 2004
- กลับสู่โรงเรียน (Retour au collège) (Hachette Littératures collection, La Fouine Illustrée, ปารีส) - ค.ศ. 2005
- ปิปิต ฟาร์ลูส (Pipit Farlouse) (Milan, ตูลูซ)
- ค.ศ. 2005: ลา คูเว เดอ ลังก็อส (La couvée de l'angoisse)
- ค.ศ. 2006: ลา รูต เดอ ลาฟริก (La route de L'Afrique)
- ลอรา เอ ปาทริก (Laura et Patrick) (Lito collection Onomatopée, ชอมปินยี-ซูร์-มาร์น)
- ค.ศ. 2006: เลอ เฌอเนส์ เดอ ลา ฌุงกล์ (Les jeunes de la jungle) (เรื่องโดย ริอาด ซัตตูฟ, ภาพโดย มาตีเยอ ซาแป็ง)
- ปาสกาล บรูตัล (Pascal Brutal) (Fluide glacial, ปารีส)
- ค.ศ. 2006: ลา นูแวล วีรีลีเต (La nouvelle virilité)
- ค.ศ. 2007: เลอ มาล ดอมีนองต์ (Le mâle dominant)
- ค.ศ. 2009: ปูลส์ ฟอร์ต เก เล ปูลส์ ฟอร์ต (Plus fort que les plus forts)
- ชีวิตลับของคนหนุ่มสาว (La vie secrète des jeunes) (L'Association collection, Ciboulette, ปารีส) - ค.ศ. 2007 (รวมเล่ม)
- อาหรับแห่งอนาคต: วัยเด็กในตะวันออกกลาง (L'Arabe du futur: Une jeunesse au Moyen-Orient) (Allary éditions, ปารีส)
- ค.ศ. 2014: เล่มที่ 1: ค.ศ. 1978-1984
- ค.ศ. 2015: เล่มที่ 2: ค.ศ. 1984-1985
- ค.ศ. 2016: เล่มที่ 3: ค.ศ. 1985-1987
- ค.ศ. 2018: เล่มที่ 4: ค.ศ. 1987-1992
- ค.ศ. 2020: เล่มที่ 5: ค.ศ. 1992-1994
- สมุดบันทึกของเอสเธอร์ (Les cahiers d'Esther) (Allary)
- ค.ศ. 2016: อิสตวาร์ เดอ เม ดี ซ็อง (Histoires de mes 10 ans)
- ค.ศ. 2017: อิสตวาร์ เดอ เม อองซ็อง (Histoires de mes 11 ans)
- ค.ศ. 2017: อิสตวาร์ เดอ เม ดูซ็อง (Histoires de mes 12 ans)
- ค.ศ. 2019: อิสตวาร์ เดอ เม แตร์ซ็อง (Histoires de mes 13 ans)
- ค.ศ. 2020: อิสตวาร์ เดอ เม กาตอร์ซ็อง (Histoires de mes 14 ans)
- การผจญภัยที่น่าสงสารของเฌเรมี (Les Pauvres Aventures de Jérémie) (Dargaud, ปารีส)
- ค.ศ. 2003: เลอ โฌลี ปิเอด เดอ ฟลอรองซ์ (Les Jolis Pieds de Florence)
- ค.ศ. 2004: เลอ เปอี เดอ ลา ซัวฟ์ (Le pays de la soif)
- ค.ศ. 2005: เลอ แรฟ เดอ เฌเรมี (Le rêve de Jérémie)
9.2. สิ่งพิมพ์อื่นๆ
ไม่มีข้อมูลในแหล่งที่มาที่ระบุสิ่งพิมพ์รูปแบบอื่นนอกเหนือจากหนังสือการ์ตูน
10. รายชื่อผลงานภาพยนตร์
10.1. ผลงานกำกับ
- ค.ศ. 2009: Les Beaux Gosses (The French Kissers) - ผู้กำกับ, ผู้เขียนบท, นักดนตรี และนักแสดง
- ค.ศ. 2010: เม โกโลกส์ (Mes colocs) - ผู้กำกับและผู้เขียนบทเว็บซีรีส์
- ค.ศ. 2014: Jacky au royaume des filles (Jacky in Women's Kingdom) - ผู้กำกับ, ผู้เขียนบท, นักดนตรี และนักแสดง
10.2. ผลงานที่ร่วมแสดง/ร่วมงาน
- ค.ศ. 2003: แวมไพร์น้อย (Petit vampire) - เขียนบทและให้เสียงพากย์สำหรับภาพยนตร์ชุดแอนิเมชันทางโทรทัศน์โดย ฌออาน สฟาร์
- ค.ศ. 2010: Gainsbourg, vie héroïque กำกับโดย ฌออาน สฟาร์ - รับบทเป็นกิกอโลของเฟรแอล