มาซาอากิ โอซูมิ

2.1. การเกิดและวัยเด็ก

โอซูมิ มาซาอากิ เกิดเมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน ค.ศ. 1934 (พ.ศ. 2477) ที่เมืองอาชิยะ จังหวัดเฮียวโงะ ประเทศญี่ปุ่น ในวัยเด็ก เขาได้ร่วมกับพี่ชายก่อตั้งและเป็นผู้นำคณะละครหุ่นเชิดชื่อว่า "โกเบ นิงเกียว เกจิสึ เกกิโจ" (Kobe Ningyo Geijutsu Gekijo) ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการทำงานด้านการแสดงและศิลปะการเล่าเรื่องของเขา

2.2. การศึกษาและกิจกรรมช่วงต้น

โอซูมิสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีโตเกียว คณะวิทยาการสื่อ และต่อมาในปี ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) เขาได้เข้าศึกษาต่อในระดับปริญญาโท สาขาสื่อสารมวลชน ที่บัณฑิตวิทยาลัยวิทยาการสื่อของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีโตเกียว (ปัจจุบันคือบัณฑิตวิทยาลัยวิทยาศาสตร์ชีวภาพและสื่อสารสนเทศ สาขาวิทยาการสื่อ) โดยได้ศึกษาเกี่ยวกับการสร้างแอนิเมชันด้วยคอมพิวเตอร์ร่วมกับมังกี้ พันช์ ผู้เขียนมังงะเรื่อง ลูแปงที่ 3 เขาสำเร็จการศึกษาจากหลักสูตรดังกล่าวในปี ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) ประสบการณ์จากคณะละครหุ่นเชิดนำไปสู่การร่วมงานกับโตเกียวมูฟวี่ชินชะ (Tokyo Movie Shinsha) ซึ่งเป็นหนึ่งในสตูดิโอแอนิเมชันแห่งแรกๆ ของญี่ปุ่น และเป็นจุดเริ่มต้นอาชีพในวงการแอนิเมชันของเขา

3.1. การเริ่มต้นกับโตเกียวมูฟวี่

หลังจากมีประสบการณ์ในคณะละครหุ่นเชิด โอซูมิได้เข้าร่วมงานกับโตเกียวมูฟวี่ (Tokyo Movie) ซึ่งเป็นสตูดิโอแอนิเมชัน และเริ่มมีบทบาทในการกำกับแอนิเมชันในช่วงแรกๆ ของวงการ ผลงานแรกๆ ที่เขามีส่วนร่วมในฐานะผู้กำกับได้แก่ โอวาเกะ โนะ คิวทาโร่ (Obake no Q-tarō) ในปี ค.ศ. 1967-1968 และ ไคบุตสึคุง (Kaibutsu kun) ในปี ค.ศ. 1968-1969 ซึ่งเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในอาชีพของเขา

3.2. รูปแบบการกำกับ

โอซูมิ มาซาอากิ มีเทคนิคการกำกับที่เป็นเอกลักษณ์คล้ายกับอิซาโอะ ทากาฮาตะ คือเขาจะไม่วาดสตอรี่บอร์ด แต่จะใช้วิธีการสื่อสารด้วยวาจาเพื่ออธิบายแนวคิดและฉากต่างๆ ให้กับทีมงาน ซึ่งสะท้อนแนวทางการทำงานที่แตกต่างและเน้นการสื่อสารโดยตรง อากิฮิโระ โอคิอุระ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของทีมสร้างภาพยนตร์เรื่อง ฮาชิเระ เมรอส (Hashire Merosu) ได้กล่าวว่าการทำงานกับโอซูมิ ซึ่งเขาต้องรับผิดชอบในการวาดสตอรี่บอร์ดตามคำบอกเล่า ถือเป็นประสบการณ์ที่สำคัญและสร้างการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในชีวิตการทำงานของเขา

3.3. มูมิน (ซีรีส์ทางทีวี 1969)

ในปี ค.ศ. 1969 โอซูมิได้ร่วมงานกับยาซูโอะ โอตสึกะ ในการกำกับซีรีส์โทรทัศน์เรื่อง มูมิน ซึ่งออกอากาศทางฟูจิทีวี ซีรีส์นี้ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว แต่กลับเกิดความขัดแย้งอย่างรุนแรงกับโทเว ยานซอน ผู้สร้างสรรค์หนังสือชุด มูมิน ต้นฉบับ ซึ่งไม่พอใจกับการนำเสนอตัวละครและเนื้อเรื่องที่แตกต่างไปจากต้นฉบับอย่างมาก ยานซอนเคยกล่าวไว้ว่า "มูมินของฉันไม่มีรถ ไม่มีฉากต่อสู้ และไม่มีเงิน" นอกจากนี้ ปัญหาการขาดทุนของฝ่ายผลิตก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่ง ทำให้หลังจากออกอากาศไป 26 ตอน การผลิตซีรีส์จึงถูกย้ายจากโตเกียวมูฟวี่ไปยังมูชิโปรดักชัน และซีรีส์ มูมิน ภาคต่อที่สร้างโดยมูชิโปรดักชัน (ชิน มูมิน) ก็มีเนื้อหาและตัวละครที่แตกต่างจากฉบับที่โอซูมิกำกับไปอย่างสิ้นเชิง

ต่อมาในปี ค.ศ. 1990 บริษัทเทเลสกรีนได้ผลิตซีรีส์ ทานาชิ มูมิน อิกกะ (Tanoshii Moomin Ikka) ซึ่งได้รับอนุญาตจากบริษัทมูมินคาแรคเตอร์ให้เป็น "มาตรฐานโลกของแอนิเมชันมูมิน" และบริษัทซุยโย ซึ่งเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ของซีรีส์เก่า ก็ยอมรับการเปลี่ยนแปลงนี้ ทำให้ซีรีส์ มูมิน ฉบับที่โอซูมิกำกับถูกระงับการออกอากาศซ้ำและการจำหน่ายในประเทศญี่ปุ่น และกลายเป็น "ผลงานที่ถูกผนึก" โดยพฤตินัย

3.4. ลูแปงที่ 3 ภาคแรก

ในปี ค.ศ. 1971 โอซูมิได้ร่วมงานกับโอตสึกะอีกครั้งในการกำกับซีรีส์โทรทัศน์เรื่อง ลูแปงที่ 3 ภาคแรก ซึ่งเป็นผลงานที่สะท้อนสไตล์การกำกับแบบพิกาเรสก์ (picaresque) ที่มีกลิ่นอายของความเสื่อมโทรมและเสียดสีสังคม ซึ่งยังคงมีผู้สนับสนุนจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม ซีรีส์นี้กลับประสบปัญหาเรตติ้งต่ำในช่วงออกอากาศครั้งแรก และโอซูมิถูกถอดออกจากตำแหน่งผู้กำกับหลังจากออกอากาศไปเพียง 3 ตอน เนื่องจากเขาปฏิเสธที่จะปรับเปลี่ยนเนื้อหาให้เหมาะสมกับกลุ่มผู้ชมเด็กตามที่สถานีโทรทัศน์ต้องการ

หลังจากนั้น บทบาทการกำกับจึงถูกส่งต่อให้กับอิซาโอะ ทากาฮาตะ และฮายาโอะ มิยาซากิ (ภายใต้ชื่อ "A Production Directing Group") แม้ว่าในเครดิตจะระบุว่าโอซูมิเป็นผู้กำกับในตอนที่ 1-6, 9 และ 12 แต่ในความเป็นจริงแล้ว ทากาฮาตะและมิยาซากิก็มีส่วนร่วมในการปรับปรุงบางส่วนของตอนเหล่านี้ และยังได้เข้ามาแก้ไขงานที่โอซูมิทำค้างไว้ในตอนที่ 7, 10 และ 11 ด้วย การเปลี่ยนแปลงผู้กำกับทำให้ซีรีส์เปลี่ยนจากแนวฮาร์ดบอยล์ดที่เย้ยหยันสังคมไปสู่แนวที่ตลกขบขันและเน้นการทำงานเป็นทีมมากขึ้น แต่เรตติ้งก็ยังคงไม่ดีขึ้น และซีรีส์ถูกยกเลิกหลังจากออกอากาศไป 24 ตอน

ความขัดแย้งนี้ทำให้โอซูมิห่างเหินจากโตเกียวมูฟวี่ไปช่วงหนึ่ง อย่างไรก็ตาม ซีรีส์ ลูแปงที่ 3 ภาคแรกได้รับการประเมินใหม่และออกอากาศซ้ำหลายครั้งทั่วญี่ปุ่นระหว่างปี ค.ศ. 1975-1976 ซึ่งนำไปสู่การตัดสินใจสร้างซีรีส์ภาคสอง นอกจากนี้ ยังมีเรื่องเล่าว่าสาเหตุที่เปลี่ยนนักพากย์เสียงมิเนะ ฟูจิโกะ จากมาซูยามะ เอโกะ ในฉบับไพล็อตฟิล์มมาเป็นนิกาอิโดะ ยูกิโกะ ในภาคแรกนั้น เนื่องจากมาซูยามะไม่สามารถพากย์ฉากวาบหวิวได้อย่างเป็นธรรมชาติ

ในที่สุด หลังจาก 22 ปีผ่านไปนับตั้งแต่การออกอากาศภาคแรก โอซูมิได้กลับมาร่วมงานกับโตเกียวมูฟวี่อีกครั้งในฐานะผู้กำกับของตอนพิเศษทางโทรทัศน์เรื่อง ลูแปงที่ 3: คำสั่งลอบสังหารลูแปง (Lupin the 3rd: Orders to Assassinate Lupin) ซึ่งออกอากาศเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1993 เป็นการตอบรับคำเชิญจากโตเกียวมูฟวี่เพื่อฟื้นฟูความสัมพันธ์

3.5. ผลงานทีวีและภาพยนตร์อื่นๆ

หลังจากออกจากโตเกียวมูฟวี่ โอซูมิยังคงกำกับแอนิเมชันสำหรับโทรทัศน์และภาพยนตร์ให้กับสตูดิโออื่นๆ และสถานีโทรทัศน์แห่งชาติเอ็นเอชเค (NHK) ซึ่งรวมถึง:

• แอนิเมชันสารคดี เส้นทางสู่มิวนิก (Anime Document München e no Michi) ในปี ค.ศ. 1972
• ลา เซน โนะ โฮชิ (La Seine no Hoshi) ในปี ค.ศ. 1975
• โรบอคโกะ บีตัน (Robokko Bīton) ในปี ค.ศ. 1976-1977
• เดอะ เยียร์ลิง (The Yearling) หรือ โคจิกะ โมโนกาตาริ (Kojika Monogatari) ในปี ค.ศ. 1983
• ภาพยนตร์แอนิเมชันเรื่อง ฮาชิเระ เมรอส (Hashire Merosu) ในปี ค.ศ. 1992

นอกจากนี้ เขายังมีส่วนร่วมในการผลิตละครเพลงที่ใช้ชุดมาสคอต (Mask Play Musical) กับคณะละครเกกิดัน ฮิโคเซ็น (Gekidan Hikosen) อีกด้วย

4.1. การมีส่วนร่วมในการพัฒนาไอดอลเสมือนจริง

ในปี ค.ศ. 1996 (พ.ศ. 2539) โอซูมิมีส่วนร่วมในการพัฒนา "ดาเตะ เคียวโกะ" (Date Kyoko) ซึ่งเป็นหนึ่งในไอดอลเสมือนจริงคนแรกๆ ของโลก การมีส่วนร่วมนี้สะท้อนให้เห็นถึงความสนใจของเขาในเทคโนโลยีสื่อใหม่ๆ และการผสมผสานศิลปะเข้ากับนวัตกรรมดิจิทัล

4.2. กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัย

หลังจากสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีโตเกียวในปี ค.ศ. 2005 (พ.ศ. 2548) โอซูมิได้เข้ารับตำแหน่งเป็นที่ปรึกษาด้านครีเอทีฟของสถาบันวิจัยคาตายานางิ (Katayanagi Research Institute) ในมหาวิทยาลัยเดียวกัน การเป็นที่ปรึกษาดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงการผสมผสานระหว่างประสบการณ์ภาคปฏิบัติอันยาวนานของเขากับการมีส่วนร่วมในวงการวิชาการและการพัฒนาองค์ความรู้ใหม่ๆ ในสาขาสื่อสารมวลชน

5.1. การทำงานร่วมกับโยชิยูกิ โทมิโน

โอซูมิมีความสัมพันธ์ที่ดีและทำงานร่วมกับผู้กำกับแอนิเมชันชื่อดังอย่างโยชิยูกิ โทมิโน โดยโอซูมิให้การประเมินโทมิโนว่าเป็นบุคคลที่มีความรู้สึกใกล้เคียงกับตนเอง เขาได้มอบหมายให้โทมิโนทำหน้าที่เป็นผู้เขียนสตอรี่บอร์ดในซีรีส์ มูมิน ฉบับปี 1969 และยังได้มอบหมายให้โทมิโนกำกับช่วงสุดท้ายของซีรีส์ที่โอซูมิเป็นผู้กำกับหลักอย่าง ลา เซน โนะ โฮชิ (La Seine no Hoshi) อีกด้วย โทมิโนเองก็มีความรู้สึกที่ดีต่อโอซูมิ และเคยกล่าวว่าเขายินดีตอบรับคำขอให้มาร่วมงานใน มูมิน โดยไม่ลังเล

6.1. แอนิเมชันทางโทรทัศน์

• บิ๊กเอ็กซ์ (Big X) (ค.ศ. 1965) - ผู้กำกับ (ตอนที่ 59)
• โอวาเกะ โนะ คิวทาโร่ (Obake no Q-tarō) (ค.ศ. 1967-1968) - ผู้กำกับ
• ปาร์แมน (Perman) (ค.ศ. 1967-1968) - ผู้กำกับ
• ไคบุตสึคุง (Kaibutsu kun) (ค.ศ. 1968-1969) - ผู้กำกับ, ผู้เขียนบท
• ลูแปงที่ 3: ไพล็อตฟิล์ม (Lupin the 3rd: Pilot Film) (ค.ศ. 1969) - ผู้กำกับ
• มูมิน (Moomin) (ค.ศ. 1969) - ผู้กำกับ (ตอนที่ 1-26)
• ลูแปงที่ 3 (Lupin the 3rd Part I) (ค.ศ. 1971) - ผู้กำกับ (ตอนที่ 1-12)
• แอนิเมชันสารคดี เส้นทางสู่มิวนิก (Anime Document München e no Michi) (ค.ศ. 1972) - ผู้กำกับ
• ลา เซน โนะ โฮชิ (La Seine no Hoshi) (ค.ศ. 1975) - ผู้กำกับหลัก (ตอนที่ 1-26), ผู้กำกับทั่วไป (ตอนที่ 27-39)
• โรบอคโกะ บีตัน (Robokko Bīton) (ค.ศ. 1976-1977) - ผู้สร้างแนวคิดต้นฉบับ, ผู้กำกับ, ผู้เขียนเนื้อเพลง
• โคจิกะ โมโนกาตาริ (Kojika Monogatari) หรือ เดอะ เยียร์ลิง (The Yearling) (ค.ศ. 1983) - ผู้กำกับ
• ลูแปงที่ 3: คำสั่งลอบสังหารลูแปง (Lupin the 3rd: Orders to Assassinate Lupin) (ค.ศ. 1993) - ผู้กำกับ

6.2. แอนิเมชันภาพยนตร์

• แอทแทค นัมเบอร์ 1: น้ำตาแห่งการแข่งขันระดับโลก (Attack No. 1: Namida no Sekai Senshuken) (ค.ศ. 1970) - ผู้กำกับ
• มูมิน (Moomin) (ค.ศ. 1971) - ผู้กำกับ
• อุมิดะ! ฟุนาเดะดะ! นิโคนิโกะ พุน (Umi da! Funade da! Nikoniko Pun) (ค.ศ. 1989) - ผู้เขียนบท
• ฮาชิเระ เมรอส (Hashire Merosu) (ค.ศ. 1992) - ผู้กำกับ, ผู้เขียนบท
• โดราเอมอน โนบิตะกับเมืองหุ่นไขลาน (Doraemon: Nobita no Nejimaki City Bōkenki) (ค.ศ. 1997) - ผู้ดูแลงานคอมพิวเตอร์กราฟิกส์

6.3. OVA และอื่นๆ

• ยัง เชเฮราซาด (Young Scheherazade) (OVA, ค.ศ. 2004) - ผู้กำกับ
• เค้กคิยะ เคนจัง (Cake-ya Ken-chan) (ละครโทรทัศน์, ค.ศ. 1972)
• โอโมจิยะ เคนจัง (Omocha-ya Ken-chan) (ละครโทรทัศน์, ค.ศ. 1973)

7.1. คำวิจารณ์และข้อถกเถียง

ตลอดอาชีพของโอซูมิ มีประเด็นวิพากษ์วิจารณ์และข้อถกเถียงเกิดขึ้นหลายครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องความขัดแย้งระหว่างแนวคิดทางศิลปะของเขากับความต้องการเชิงพาณิชย์:

• ซีรีส์ มูมิน (1969):** การนำเสนอเนื้อหาและตัวละครที่แตกต่างจากต้นฉบับอย่างมาก ทำให้เกิดการร้องเรียนจากโทเว ยานซอน ผู้สร้างสรรค์ผลงานต้นฉบับ ซึ่งมองว่าแอนิเมชันได้บิดเบือนแก่นแท้ของเรื่องราว ทำให้ซีรีส์ถูกเปลี่ยนผู้ผลิตและกลายเป็น "ผลงานที่ถูกผนึก" ในเวลาต่อมา
• ซีรีส์ ลูแปงที่ 3 ภาคแรก:** โอซูมิพยายามสร้างสรรค์ผลงานที่มีความซับซ้อนและมีโทนเรื่องที่เสียดสีสังคม ซึ่งแตกต่างจากแอนิเมชันสำหรับเด็กทั่วไปในยุคนั้น แม้จะได้รับการสนับสนุนจากผู้ชมบางกลุ่ม แต่เรตติ้งที่ต่ำทำให้สถานีโทรทัศน์ต้องการให้ปรับเนื้อหาให้เข้าถึงกลุ่มเด็กมากขึ้น การที่โอซูมิปฏิเสธที่จะประนีประนอมกับแนวคิดนี้ทำให้เขาถูกถอดออกจากตำแหน่งผู้กำกับ ซึ่งเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของความขัดแย้งระหว่างวิสัยทัศน์ทางศิลปะกับแรงกดดันทางการค้า

นอกจากนี้ ยังมีประเด็นเล็กน้อย เช่น การเปลี่ยนนักพากย์เสียงมิเนะ ฟูจิโกะใน ลูแปงที่ 3 ภาคแรก เนื่องจากนักพากย์คนเดิมไม่สามารถพากย์ฉากวาบหวิวได้อย่างเป็นธรรมชาติ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายในการสร้างสรรค์ผลงานที่ต้องคำนึงถึงทั้งมิติทางศิลปะและการนำเสนอต่อสาธารณะ

7.2. อิทธิพลและมรดก

แม้จะเผชิญกับความท้าทาย มาซาอากิ โอซูมิ ก็ได้ทิ้งคุณูปการและอิทธิพลที่สำคัญไว้ในวงการแอนิเมชัน:

• สไตล์การกำกับที่เป็นเอกลักษณ์:** แนวทางการทำงานของเขาที่เน้นการสื่อสารด้วยวาจาแทนการใช้สตอรี่บอร์ด และการสร้างสรรค์ผลงานที่มีความลึกซึ้งและแตกต่างจากกระแสหลัก ได้สร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้สร้างสรรค์ผลงานรุ่นหลังหลายคน
• การบุกเบิกแนวทางใหม่:** ผลงานอย่าง ลูแปงที่ 3 ภาคแรก แม้จะไม่ประสบความสำเร็จด้านเรตติ้งในตอนแรก แต่ก็ได้รับการประเมินใหม่ในภายหลังว่าเป็นผลงานที่ก้าวล้ำและมีสไตล์ที่โดดเด่น ซึ่งมีส่วนสำคัญในการกำหนดทิศทางของซีรีส์ ลูแปงที่ 3 ในอนาคต
• การผสมผสานประสบการณ์:** การที่เขามีส่วนร่วมในการพัฒนาไอดอลเสมือนจริงอย่างดาเตะ เคียวโกะ และการศึกษาต่อในระดับบัณฑิตวิทยาลัย รวมถึงการเป็นที่ปรึกษาด้านครีเอทีฟของมหาวิทยาลัย แสดงให้เห็นถึงความสนใจในการผสมผสานประสบการณ์ภาคปฏิบัติเข้ากับนวัตกรรมและองค์ความรู้ทางวิชาการ ซึ่งเป็นมรดกที่สำคัญในการพัฒนาวงการสื่อสร้างสรรค์