จักรพรรดิโกะ-อิจิโจ

2.1. การประสูติและวัยเยาว์

จักรพรรดิโกะ-อิจิโจประสูติเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม ค.ศ. 1008 ซึ่งตรงกับวันที่ 11 เดือน 9 ปีคันโกะที่ 5 ตามปฏิทินจันทรคติของญี่ปุ่น พระองค์เป็นพระราชโอรสองค์ที่สองของจักรพรรดิอิจิโจ พระราชมารดาคือฟูจิวาระ โนะ อากิโกะ (藤原彰子_{ฟูจิวาระ โนะ อากิโกะ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) หรือที่รู้จักในพระนามจักรพรรดินีโชชิ (彰子_โชชิ^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 988-1074) ซึ่งเป็นธิดาของฟูจิวาระ โนะ มิจินางะ ผู้ทรงอิทธิพลในยุคนั้น พระองค์ยังมีพระอนุชาร่วมพระราชมารดาเดียวกันคือจักรพรรดิโกะ-ซุซะกุ

การประสูติของเจ้าชายอัตสึฮิระมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อตระกูลฟูจิวาระ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับมิจินางะผู้เป็นพระอัยกา ซึ่งบันทึกเหตุการณ์นี้ไว้อย่างละเอียดใน "บันทึกของมุราซากิ ชิคิบุ" (紫式部日記_{มุราซากิ ชิคิบุ นิกกิ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) การประสูติของพระองค์ถือเป็นจุดเริ่มต้นแห่งความรุ่งเรืองของตระกูลฟูจิวาระในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ เจ้าชายอัตสึฮิระทรงถูกใช้เป็นหมากทางการเมืองในราชสำนักตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์

2.2. การศึกษา

แม้จะไม่มีบันทึกรายละเอียดเกี่ยวกับการศึกษาของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจอย่างชัดเจนในแหล่งข้อมูล แต่ในฐานะเจ้าชายและผู้สืบทอดราชบัลลังก์ในยุคเฮอัง พระองค์ย่อมได้รับการศึกษาตามแบบแผนของราชสำนักอย่างเข้มงวด ซึ่งครอบคลุมวิชาต่างๆ เช่น วรรณคดีจีนและญี่ปุ่นโบราณ กวีนิพนธ์ ประวัติศาสตร์ และธรรมเนียมปฏิบัติในราชสำนัก อย่างไรก็ตาม ไม่มีการระบุถึงบุคคลสำคัญที่มีอิทธิพลโดยตรงต่อการเรียนรู้หรือพัฒนาการทางสติปัญญาของพระองค์เป็นพิเศษ

3.1. การขึ้นครองราชย์

จักรพรรดิโกะ-อิจิโจทรงขึ้นสืบราชบัลลังก์ดอกเบญจมาศเมื่อพระชนมายุ 8 พรรษา (ตามการนับแบบญี่ปุ่น) หลังจากที่จักรพรรดิซันโจ ผู้เป็นพระญาติชั้นที่หนึ่งของพระองค์ ทรงสละราชสมบัติเนื่องจากพระเนตรมืดบอด การสละราชสมบัติของจักรพรรดิซันโจเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 10 มีนาคม ค.ศ. 1016 ซึ่งตรงกับวันที่ 29 เดือน 1 ปีโชวะที่ 5 ตามปฏิทินเก่าญี่ปุ่น หลังจากนั้นไม่นาน จักรพรรดิโกะ-อิจิโจก็ทรงเข้าพิธีขึ้นครองราชย์ (践祚_{เซ็นโซ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) และทรงประกอบพระราชพิธีราชาภิเษก (即位_{โซะกุอิ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) อย่างเป็นทางการที่พระราชวังหลวงเฮอัง เมื่อวันที่ 18 มีนาคม ปีเดียวกัน ซึ่งตรงกับวันที่ 7 เดือน 2 ปีโชวะที่ 5

3.2. การปกครองโดยผู้สำเร็จราชการแทน

ในช่วงต้นรัชสมัยของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ พระองค์ยังทรงพระเยาว์มาก ทำให้ฟูจิวาระ โนะ มิจินางะ ผู้เป็นพระอัยกาและเซ็สโซ (ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์) มีอำนาจและอิทธิพลอย่างมหาศาลในการบริหารราชการแผ่นดิน มิจินางะได้ใช้สถานะของตนในการควบคุมการเมืองในราชสำนักอย่างเด็ดขาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องการสืบราชบัลลังก์

เมื่ออดีตจักรพรรดิซันโจเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน ค.ศ. 1017 (วันที่ 9 เดือน 5 ปีคันนิงที่ 1) มิจินางะได้กดดันเจ้าชายอัตสึอะกิระ พระราชโอรสองค์โตของจักรพรรดิซันโจ ซึ่งเดิมได้รับการแต่งตั้งเป็นมกุฎราชกุมาร ให้สละตำแหน่ง เพื่อเปิดทางให้เจ้าชายอัตสึนะงะ พระอนุชาร่วมพระราชมารดาเดียวกับจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ (และเป็นหลานชายของมิจินางะด้วย) ได้ขึ้นเป็นมกุฎราชกุมารแทน ซึ่งต่อมาเจ้าชายอัตสึนะงะได้ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิโกะ-ซุซะกุ การกระทำนี้สะท้อนให้เห็นถึงการบงการของตระกูลฟูจิวาระเพื่อรักษาอำนาจและอิทธิพลของตนเหนือราชสำนัก

หลังจากนั้นไม่นาน มิจินางะได้สละตำแหน่งเซ็สโซให้กับฟูจิวาระ โนะ โยะริมิชิ บุตรชายคนโตของตน และได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งไดโจไดจิง (太政大臣_{ไดโจไดจิง}^{ภาษาญี่ปุ่น}) ซึ่งเป็นตำแหน่งสูงสุดในคณะรัฐบาล เมื่อเดือน 12 ปีคันนิงที่ 1 (ตรงกับเดือนมกราคม ค.ศ. 1017) การปกครองโดยผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์นี้ทำให้บทบาทของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจเป็นไปในเชิงสัญลักษณ์เป็นส่วนใหญ่ และอำนาจที่แท้จริงอยู่ที่ตระกูลฟูจิวาระ

3.3. เหตุการณ์สำคัญระหว่างรัชสมัย

• ค.ศ. 1012** (เดือน 8 ปีโชวะที่ 1): เจ้าชายอัตสึฮิระทรงอภิเษกสมรสกับธิดาของเซ็สโซและคัมปากุในเวลาต่อมาคือฟูจิวาระ โนะ มิจินางะ ซึ่งก็คือฟูจิวาระ โนะ อิชิ ผู้เป็นพระมาตุจฉา (น้า) ของพระองค์
• 5 มิถุนายน ค.ศ. 1017** (วันที่ 9 เดือน 5 ปีคันนิงที่ 1): อดีตจักรพรรดิซันโจเสด็จสวรรคตด้วยพระชนมายุ 41 พรรษา
• ค.ศ. 1017** (เดือน 8 ปีคันนิงที่ 1): เจ้าชายอัตสึอะกิระ พระราชโอรสองค์โตของจักรพรรดิซันโจ ผู้ซึ่งได้รับการแต่งตั้งเป็นมกุฎราชกุมาร ทรงถอนตัวจากตำแหน่งเนื่องจากทรงประชวรด้วยโรคผิวหนังและแรงกดดันอย่างหนักจากมิจินางะ หลังจากนั้นเจ้าชายอัตสึนะงะ พระอนุชาของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ ก็ได้รับการแต่งตั้งเป็นมกุฎราชกุมารแทน
• ค.ศ. 1017** (เดือน 9 ปีคันนิงที่ 1): มิจินางะได้เดินทางไปแสวงบุญที่ศาลเจ้าอิวาชิมิซุ (石清水八幡宮_{อิวาชิมิซุ-ฮาจิมังงู}^{ภาษาญี่ปุ่น}) พร้อมกับข้าราชสำนักจำนวนมาก ระหว่างการเดินทางทางเรือลงแม่น้ำโยโตงาวะ เรือลำหนึ่งได้พลิกคว่ำ ทำให้มีผู้เสียชีวิตกว่า 30 คน แต่มิจินางะรอดชีวิต
• ค.ศ. 1017** (เดือน 12 ปีคันนิงที่ 1): มิจินางะได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นไดโจไดจิง
• ค.ศ. 1018**: มิจินางะได้ถวายตัวธิดาคนที่สามของตนคือฟูจิวาระ โนะ อิชิ ผู้ซึ่งเป็นพระมาตุจฉาแท้ๆ ขององค์จักรพรรดิ ให้เป็นจักรพรรดินี (中宮_ชูงู^{ภาษาญี่ปุ่น}) เพียงพระองค์เดียวของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ การกระทำนี้ไม่เป็นไปตามธรรมเนียมปฏิบัติในยุคนั้น และมีจุดประสงค์เพื่อป้องกันไม่ให้ตระกูลอื่นเข้ามามีอิทธิพลผ่านการอภิเษกสมรสกับจักรพรรดิ
• 15 พฤษภาคม ค.ศ. 1036** (วันที่ 17 เดือน 4 ปีโชเง็งที่ 9): จักรพรรดิโกะ-อิจิโจเสด็จสวรรคตที่พระราชวังหลวงเฮอัง ด้วยพระชนมายุเพียง 27 พรรษา (ตามการนับแบบตะวันตก) หรือ 29 พรรษา (ตามการนับแบบญี่ปุ่น) สาเหตุการสวรรคตเป็นไปอย่างกะทันหัน และเชื่อว่าอาจเกิดจากโรคเบาหวาน เนื่องจากมีบันทึกใน เออิกะ โมโนงาตาริ (栄花物語_{เออิกะ โมโนงาตาริ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) ที่ระบุถึงอาการกระหายน้ำมากและพระวรกายซูบผอม

เนื่องจากการสวรรคตอย่างกะทันหันของพระองค์ ทำให้พิธีสละราชสมบัติไม่สามารถจัดขึ้นได้ทันเวลา อย่างไรก็ตาม ตามพระราชพินัยกรรมของพระองค์ พิธีสืบราชสมบัติของพระอนุชาคือเจ้าชายอัตสึนะงะ (ซึ่งต่อมาคือจักรพรรดิโกะ-ซุซะกุ) ได้ถูกจัดขึ้นอย่างลับๆ ซึ่งถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่เกิดขึ้นเป็นครั้งแรกในการสืบราชบัลลังก์เมื่อจักรพรรดิเสด็จสวรรคตในตำแหน่ง โดยมีการจัดพระราชพิธีพระบรมศพในฐานะไดโจเท็นโน (อดีตจักรพรรดิ) ในภายหลัง

3.4. ศักราชในรัชสมัย

ปีในรัชสมัยของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจถูกระบุด้วยชื่อศักราชญี่ปุ่น (元号_{เน็งโงะ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) ดังต่อไปนี้:

• โชวะ (長和_โชวะ^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1012-1017)
• คันนิง (寛仁_{คันนิง}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1017-1021)
• จิอัง (治安_{จิอัง}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1021-1024)
• มันจุ (万寿_{มันจุ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1024-1028)
• โชเง็ง (長元_{โชเง็ง}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1028-1037)

4.1. จักรพรรดินีและพระราชโอรสธิดา

จักรพรรดิโกะ-อิจิโจทรงมีจักรพรรดินีเพียงพระองค์เดียวคือฟูจิวาระ โนะ อิชิ (藤原威子_{ฟูจิวาระ โนะ อิชิ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 999-1036) ซึ่งเป็นธิดาคนที่สามของฟูจิวาระ โนะ มิจินางะ และเป็นพระมาตุจฉา (น้า) ของพระองค์เอง จักรพรรดินีอิชิมีพระชนมายุมากกว่าจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ 9 ปี การอภิเษกสมรสครั้งนี้เป็นไปตามความประสงค์ของมิจินางะที่ต้องการรักษาอำนาจของตระกูลฟูจิวาระโดยการไม่ให้จักรพรรดิมีพระมเหสีจากตระกูลอื่น

จักรพรรดิโกะ-อิจิโจและจักรพรรดินีอิชิมีพระราชธิดาด้วยกันสองพระองค์:

• พระราชธิดาองค์แรก:** เจ้าหญิงอากิโกะ (章子内親王_{โชชิ-ไนชินโน}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1027-1105) ภายหลังทรงเป็นนิโจอิง (二条院_{นิโจอิง}^{ภาษาญี่ปุ่น}) และได้เป็นจักรพรรดินี (中宮_ชูงู^{ภาษาญี่ปุ่น}) ในจักรพรรดิโกะ-เรเซ
• พระราชธิดาองค์ที่สอง:** เจ้าหญิงคาโอรูโกะ (馨子内親王_{เคชิ-ไนชินโน}^{ภาษาญี่ปุ่น}) (ค.ศ. 1029-1093) ภายหลังทรงเป็นไซเอ็น-โนะ โคโงะ (西院皇后_{ไซเอ็น-โนะ โคโงะ}^{ภาษาญี่ปุ่น}) และได้เป็นจักรพรรดินี (中宮_ชูงู^{ภาษาญี่ปุ่น}) ในจักรพรรดิโกะ-ซันโจ

เนื่องจากจักรพรรดิโกะ-อิจิโจไม่มีพระราชโอรสกับจักรพรรดินีอิชิ ทำให้การสืบราชบัลลังก์ต้องตกเป็นของพระอนุชาคือเจ้าชายอัตสึนะงะ (จักรพรรดิโกะ-ซุซะกุ) ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนดทิศทางการสืบราชสันตติวงศ์ในยุคนั้น

7.1. การประเมินเชิงบวก

รัชสมัยของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจได้รับการประเมินว่ามีความมั่นคงและสงบสุขภายใต้การนำที่แข็งแกร่งของฟูจิวาระ โนะ มิจินางะ และต่อมาคือฟูจิวาระ โนะ โยะริมิชิ แม้ว่าสิ่งนี้จะจำกัดอำนาจของจักรพรรดิ แต่ก็เป็นช่วงเวลาที่ญี่ปุ่นมีความสงบสุขและวัฒนธรรมรุ่งเรืองถึงขีดสุด ซึ่งมักถูกเรียกว่าเป็นยุคทองของยุคเฮอัง

นอกจากนี้ การที่พระองค์เสด็จสวรรคตอย่างกะทันหันและมีการดำเนินการสืบราชสมบัติอย่างลับๆ ตามพระราชพินัยกรรม ได้สร้างแบบอย่างและธรรมเนียมปฏิบัติใหม่สำหรับการสืบราชบัลลังก์ในกรณีที่จักรพรรดิเสด็จสวรรคตในตำแหน่ง ซึ่งช่วยให้กระบวนการถ่ายโอนอำนาจเป็นไปอย่างราบรื่นและมีระเบียบแบบแผนมากขึ้นในอนาคต

7.2. การวิพากษ์วิจารณ์และข้อถกเถียง

ข้อวิพากษ์วิจารณ์ที่สำคัญที่สุดเกี่ยวกับรัชสมัยของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจคือ **อำนาจที่แท้จริงของจักรพรรดิที่ถูกจำกัดอย่างมาก** พระองค์ทรงขึ้นครองราชย์ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ (8 พรรษา) และอยู่ภายใต้อิทธิพลอันแข็งแกร่งของผู้สำเร็จราชการจากตระกูลฟูจิวาระ โดยเฉพาะอย่างยิ่งมิจินางะ ซึ่งมีอำนาจควบคุมราชสำนักและการสืบราชบัลลังก์อย่างเบ็ดเสร็จ สิ่งนี้สะท้อนให้เห็นถึงช่วงเวลาที่สถาบันจักรพรรดิมีบทบาทส่วนใหญ่เป็นเพียงพิธีการ โดยอำนาจที่แท้จริงอยู่ที่ตระกูลฟูจิวาระ

การกระทำของมิจินางะ เช่น การกดดันเจ้าชายอัตสึอะกิระให้สละตำแหน่งมกุฎราชกุมาร เพื่อแต่งตั้งหลานชายของตนเอง (ซึ่งเป็นพระอนุชาของจักรพรรดิโกะ-อิจิโจ) แสดงให้เห็นถึงการบงการของตระกูลฟูจิวาระในการสืบราชสมบัติเพื่อผลประโยชน์ของสายเลือดตนเอง ซึ่งยิ่งลดทอนความเป็นอิสระของจักรพรรดิลงไปอีก

นอกจากนี้ การที่พระองค์ไม่มีพระราชโอรสกับจักรพรรดินีฟูจิวาระ โนะ อิชิ (ซึ่งเป็นการอภิเษกสมรสเชิงกลยุทธ์ที่มิจินางะจัดขึ้น) ทำให้สายราชสกุลต้องส่งผ่านไปยังพระอนุชา ซึ่งไม่ใช่การสืบราชสมบัติโดยตรงจากพระองค์ สิ่งนี้เน้นย้ำถึงแรงกดดันทางการเมืองที่มีต่อการอภิเษกสมรสของจักรพรรดิและการสืบราชสันตติวงศ์ในยุคนั้น