1. ภาพรวม
แมรี เอลเลน รูดิน (7 ธันวาคม ค.ศ. 1924 - 18 มีนาคม ค.ศ. 2013) เป็นนักคณิตศาสตร์ชาวสหรัฐ ผู้มีชื่อเสียงจากการทำงานในสาขาทอพอโลยีเชิงเซต เธอเป็นที่รู้จักเป็นอย่างดีจากการสร้างตัวอย่างค้านที่สำคัญต่อข้อคาดการณ์ที่โด่งดังในสาขาทอพอโลยี ซึ่งได้ช่วยขับเคลื่อนการวิจัยในสาขา ทอพอโลยีทั่วไป นอกจากนี้เธอยังมีบทบาทสำคัญในฐานะศาสตราจารย์และผู้บริหารในสมาคมคณิตศาสตร์ เช่น การดำรงตำแหน่งรองประธานสมาคมคณิตศาสตร์อเมริกัน เพื่อเป็นเกียรติแก่ผลงานและอิทธิพลของเธอ เอลส์เวียร์จึงได้ก่อตั้งรางวัลนักวิจัยรุ่นเยาว์แมรี เอลเลน รูดินขึ้นในปี ค.ศ. 2013 เพื่อสนับสนุนนักวิจัยรุ่นใหม่ในสาขาทอพอโลยี
2. ชีวิตช่วงต้นและการศึกษา
2.1. การเกิดและภูมิหลังครอบครัว
แมรี เอลเลน เอสติล รูดิน เกิดเมื่อวันที่ 7 ธันวาคม ค.ศ. 1924 ที่เมืองฮิลส์โบโร รัฐเท็กซัส ประเทศสหรัฐ มารดาของเธอชื่อไอรีน ชูก (Irene Shookภาษาอังกฤษ) ซึ่งเคยเป็นครูสอนภาษาอังกฤษก่อนแต่งงาน และบิดาของเธอชื่อโจ เจฟเฟอร์สัน เอสติล (Joe Jefferson Estillภาษาอังกฤษ) เป็นวิศวกรโยธา ครอบครัวของเธอต้องย้ายที่อยู่บ่อยครั้งตามการทำงานของบิดา แต่แมรี เอลเลนใช้เวลาส่วนใหญ่ในวัยเด็กที่เมืองเลียกีย์ รัฐเท็กซัส เธอมีน้องชายหนึ่งคน การศึกษาได้รับความสำคัญอย่างยิ่งในครอบครัวของเธอ ซึ่งสะท้อนจากการที่คุณย่าของเธอทั้งสองฝ่ายเคยเข้าศึกษาที่วิทยาลัยแมรี ชาร์ป (Mary Sharp College) ใกล้บ้านเกิดของพวกเธอที่เมืองวินเชสเตอร์ รัฐเทนเนสซี
2.2. เส้นทางการศึกษา
แมรี เอลเลน รูดิน เข้าศึกษาที่มหาวิทยาลัยเท็กซัส โดยสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี (B.A.) ในปี ค.ศ. 1944 หลังจากใช้เวลาเรียนเพียงสามปีเท่านั้น จากนั้นเธอก็เข้าสู่หลักสูตรบัณฑิตศึกษาด้านคณิตศาสตร์ภายใต้การดูแลของโรเบิร์ต ลี มัวร์ (Robert Lee Mooreภาษาอังกฤษ) ซึ่งเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาของเธอ วิทยานิพนธ์ระดับบัณฑิตศึกษาของเธอได้นำเสนอตัวอย่างค้านต่อทฤษฎีบทหนึ่งของมัวร์ เธอสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอก (Ph.D.) ในปี ค.ศ. 1949 นอกจากนี้ ในระหว่างที่เธอกำลังศึกษาระดับปริญญาตรี เธอเป็นสมาชิกของสมาคมสตรีไฟมู (Phi Mu Women's Fraternity) และได้รับเลือกให้เป็นสมาชิกของสมาคมไฟเบตาแคปปา
3. ชีวิตส่วนตัว
ในปี ค.ศ. 1953 แมรี เอลเลน ได้แต่งงานกับนักคณิตศาสตร์ชื่อวอลเตอร์ รูดิน (Walter Rudin) ซึ่งเธอได้พบขณะสอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยดยุก ทั้งคู่มีบุตรด้วยกันสี่คน หลังจากนั้น ครอบครัวรูดินได้ย้ายไปอาศัยอยู่ที่เมืองแมดิสัน รัฐวิสคอนซิน ในบ้านที่รู้จักกันในชื่อวอลเตอร์ รูดิน เฮาส์ ซึ่งเป็นบ้านที่ออกแบบโดยแฟรงก์ ลอยด์ ไรต์ (Frank Lloyd Wright) สถาปนิกชื่อดังชาวอเมริกัน
4. อาชีพและกิจกรรมทางวิชาการ
แมรี เอลเลน รูดิน มีบทบาทสำคัญในวงการคณิตศาสตร์ตลอดชีวิตการทำงานของเธอ ทั้งในฐานะนักวิชาการผู้ทรงคุณวุฒิและผู้บริหารในองค์กรทางคณิตศาสตร์ที่สำคัญ
4.1. ตำแหน่งศาสตราจารย์และบทบาทการบริหาร
ในช่วงเริ่มต้นอาชีพ แมรี เอลเลน รูดิน ได้สอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยดยุกและมหาวิทยาลัยโรเชสเตอร์ ต่อมาในปี ค.ศ. 1959 เธอได้รับตำแหน่งผู้บรรยายพิเศษที่มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน และได้รับการแต่งตั้งเป็นศาสตราจารย์ด้านคณิตศาสตร์ในปี ค.ศ. 1971 หลังจากการเกษียณอายุในปี ค.ศ. 1991 เธอยังคงดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์กิตติคุณ (Professor Emerita) เธอเป็นศาสตราจารย์เกรซ ชิสฮอล์ม ยัง (Grace Chisholm Young Professor of Mathematics) คนแรก และยังเคยดำรงตำแหน่งศาสตราจารย์ฮิลเดล (Hilidale Professorship) อีกด้วย
นอกจากนี้ แมรี เอลเลน รูดิน ยังมีบทบาทสำคัญในระดับนานาชาติ เธอเป็นผู้บรรยายรับเชิญในการประชุมระหว่างประเทศของนักคณิตศาสตร์ (International Congress of Mathematicians) ที่เมืองแวนคูเวอร์ในปี ค.ศ. 1974 และดำรงตำแหน่งรองประธานสมาคมคณิตศาสตร์อเมริกัน (American Mathematical Society) ในช่วงปี ค.ศ. 1980-1981 ในปี ค.ศ. 1984 เธอได้รับเลือกให้เป็น Noether Lecturer ซึ่งเป็นเกียรติที่มอบให้กับสตรีนักคณิตศาสตร์ผู้โดดเด่น เธอได้รับการแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกกิตติมศักดิ์ของสถาบันบัณฑิตวิทยาศาสตร์ฮังการี (Hungarian Academy of Sciences) ในปี ค.ศ. 1995 และในปี ค.ศ. 2012 เธอได้รับเลือกเป็น Fellow ของสมาคมคณิตศาสตร์อเมริกัน ซึ่งแสดงถึงสถานะที่โดดเด่นของเธอในวงการคณิตศาสตร์ มีการกล่าวถึงว่าแมรี เอลเลน รูดิน มีจำนวนเออร์ดิชเป็น 1 ซึ่งหมายความว่าเธอเคยร่วมเขียนผลงานทางวิชาการกับพอล เออร์ดิช นักคณิตศาสตร์ชื่อดัง
4.2. ผลงานสำคัญด้านทอพอโลยี
แมรี เอลเลน รูดิน เป็นที่รู้จักมากที่สุดในสาขาทอพอโลยีจากผลงานการสร้างตัวอย่างค้านสำหรับข้อคาดการณ์ที่โด่งดังในสาขานี้
4.2.1. การสร้างตัวอย่างค้านที่สำคัญ
ในปี ค.ศ. 1958 เธอได้ค้นพบสามเหลี่ยมของทรงสี่หน้าที่ไม่สามารถต่อเปลือกได้ (unshellable triangulation) ซึ่งเป็นการค้นพบที่สำคัญ อีกหนึ่งผลงานที่มีชื่อเสียงที่สุดคือการที่รูดินเป็นคนแรกที่สร้างปริภูมิเดาเกอร์ (Dowker space) ได้ในปี ค.ศ. 1971 ซึ่งเป็นการพิสูจน์ว่าข้อคาดการณ์ของคลิฟฟอร์ด ฮิว เดาเกอร์ (Clifford Hugh Dowker) ที่ดำรงอยู่และเป็นแรงขับเคลื่อนการวิจัยทางทอพอโลยีมานานกว่ายี่สิบปีนั้นไม่เป็นจริง ตัวอย่างของเธอได้เป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการค้นคว้าหาปริภูมิเดาเกอร์ "ขนาดเล็ก" ในกรอบZFC
4.2.2. การพิสูจน์และทฤษฎีสำคัญอื่น ๆ
เธอยังได้พิสูจน์ข้อคาดการณ์โมริตะ (Morita conjecture) แรกและข้อจำกัดของข้อคาดการณ์ที่สอง นอกจากนี้ ผลงานสำคัญชิ้นสุดท้ายของเธอคือการพิสูจน์ข้อคาดการณ์นิกีล (Nikiel's conjecture) ซึ่งเป็นอีกหนึ่งปัญหาที่ท้าทายในทอพอโลยี แม้ว่าการพิสูจน์ก่อนหน้านี้ที่ระบุว่าปริภูมิเมตริกทุกอันเป็นปริภูมิพาราคอมแพกต์ (paracompact) ค่อนข้างซับซ้อน แต่รูดินก็ได้ให้การพิสูจน์แบบพื้นฐานที่เข้าใจง่ายกว่า สตีฟ วัตสัน นักคณิตศาสตร์ร่วมสมัยได้กล่าวถึงงานของรูดินว่า "การอ่านบทความของแมรี เอลเลน รูดิน การศึกษาจนไม่มีข้อสงสัย ใช้เวลาหลายชั่วโมง แต่ชั่วโมงเหล่านั้นคุ้มค่า นักเรียนจะได้รับพลังที่คนไม่กี่คนเท่านั้นจะเข้าถึงได้ พวกมันไม่ได้อ่านยาก แค่มันเป็นคณิตศาสตร์ที่ยากเท่านั้นเอง"
5. เกียรติยศและรางวัล
แมรี เอลเลน รูดิน ได้รับเกียรติยศและรางวัลมากมายตลอดชีวิตการทำงานของเธอ ซึ่งรวมถึงการเป็นผู้บรรยายรับเชิญในการประชุมระหว่างประเทศของนักคณิตศาสตร์ในปี ค.ศ. 1974 และการดำรงตำแหน่งรองประธานสมาคมคณิตศาสตร์อเมริกันในช่วงปี ค.ศ. 1980-1981 เธอยังได้รับเลือกให้เป็น Noether Lecturer ในปี ค.ศ. 1984 ซึ่งเป็นรางวัลที่ยกย่องสตรีนักคณิตศาสตร์ผู้มีผลงานโดดเด่น นอกจากนี้ เธอยังเป็นสมาชิกกิตติมศักดิ์ของสถาบันบัณฑิตวิทยาศาสตร์ฮังการีตั้งแต่ปี ค.ศ. 1995 และในปี ค.ศ. 2012 เธอได้รับเลือกให้เป็น Fellow ของสมาคมคณิตศาสตร์อเมริกัน ซึ่งเป็นเครื่องยืนยันถึงความสำเร็จและการยอมรับในวงการคณิตศาสตร์ระดับสูง
รูดินยังได้รับการยกย่องจากสมาคมสตรีในคณิตศาสตร์ (Association of Women in Mathematics) โดยมีการรวมภาพของเธอไว้ในสำรับไพ่ที่จัดทำขึ้นเพื่อยกย่องนักคณิตศาสตร์สตรีผู้มีชื่อเสียงอีกด้วย
6. ผลงานตีพิมพ์ที่สำคัญ
แมรี เอลเลน รูดิน ได้เขียนหนังสือและบทความทางวิชาการที่มีอิทธิพลหลายชิ้น โดยผลงานที่โดดเด่นได้แก่:
- Lectures on Set Theoretic Topology (ค.ศ. 1975) ตีพิมพ์โดย American Mathematical Society ในชุด Conference Board of the Mathematical Sciences Regional Conference Series in Mathematics เล่มที่ 23 หนังสือเล่มนี้เป็นบทบรรยายที่สำคัญในสาขาทอพอโลยีเชิงเซต
- Dowker Spaces (ค.ศ. 1984) เป็นบทหนึ่งในหนังสือ Handbook of Set-Theoretic Topology ตีพิมพ์โดย North-Holland ซึ่งเป็นผลงานที่นำเสนอการค้นพบปริภูมิเดาเกอร์อันโด่งดังของเธอ
7. มรดก
แมรี เอลเลน รูดิน ทิ้งมรดกที่สำคัญไว้ในวงการคณิตศาสตร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสาขาทอพอโลยี ซึ่งไม่เพียงแต่ส่งผลต่อการวิจัยในปัจจุบัน แต่ยังรวมถึงการจัดตั้งรางวัลเพื่อสนับสนุนนักคณิตศาสตร์รุ่นใหม่
7.1. รางวัลนักวิจัยรุ่นเยาว์ Mary Ellen Rudin
รางวัลนักวิจัยรุ่นเยาว์แมรี เอลเลน รูดิน (Mary Ellen Rudin Young Researcher Award) เป็นรางวัลประจำปีที่มอบให้กับนักวิจัยรุ่นเยาว์ในสาขาทอพอโลยีทั่วไปและสาขาที่เกี่ยวข้อง รางวัลนี้ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 2013 โดยเอลส์เวียร์ ในนามของวารสาร Topology and its Applications โดยมีมูลค่ารวม 15.00 K USD ซึ่งผู้ได้รับรางวัลจะต้องนำไปใช้ดังนี้: 5.00 K USD สำหรับการเข้าร่วมการประชุมใหญ่สามครั้งในสาขาทอพอโลยี, 5.00 K USD สำหรับการเยี่ยมชมศูนย์วิจัย และ 5.00 K USD ซึ่งสามารถนำไปใช้ได้อย่างอิสระถือเป็นเงินรางวัลสด
รางวัลนี้ตั้งชื่อตามแมรี เอลเลน รูดิน ซึ่งเป็นหนึ่งในนักทอพอโลยีที่โดดเด่นที่สุดในคริสต์ศตวรรษที่ 20 แมรี เอลเลนได้อนุญาตให้ใช้ชื่อของเธอสำหรับรางวัลนี้ แต่เธอเสียชีวิตก่อนที่จะมีการมอบรางวัลครั้งแรก
| ปี | ชื่อ | สถาบัน | สถานที่มอบรางวัล | สาขาที่ได้รับผลงาน |
|---|---|---|---|---|
| 2019 | เจมส์ ไฮด์ (James Hyde) | H.C. Wang Assistant Professor, Cornell University | ยังไม่ได้มอบอย่างเป็นทางการเนื่องจากการระบาดของโควิด-19 | กลุ่มโฮมีโอมอร์ฟิซึม |
| 2018 | ออสวัลโด กุซมัน (Osvaldo Guzmán) | Postdoc, University of Toronto | การประชุม Spring Topology and Dynamical Systems ครั้งที่ 53 มหาวิทยาลัยแอละแบมาที่เบอร์มิงแฮม วันที่ 14-16 มีนาคม ค.ศ. 2019 | Almost disjoint families, ทฤษฎีเซต |
| 2017 | บาลาซ สเตรนเนอร์ (Balázs Strenner) | Hale Visiting assistant professor, Georgia Tech | การประชุม Spring Topology and Dynamical Systems ครั้งที่ 52 มหาวิทยาลัยออเบิร์น รัฐแอละแบมา สหรัฐอเมริกา วันที่ 15 มีนาคม ค.ศ. 2018 | Pseudo-Anosov homeomorphisms |
| 2016 | แคทริน แมนน์ (Kathryn Mann) | Morrey Visiting assistant professor ที่ University of California at Berkeley | การประชุม Spring Topology and Dynamical Systems ครั้งที่ 51 New Jersey City University วันที่ 8-11 มีนาคม ค.ศ. 2017 | Homeomorphism groups of แมนิโฟลด์ |
| 2015 | ยินเฮ่ เผิง (Yinhe Peng) | Postdoc, Chinese Academy of Sciences | การประชุม Pan Pacific International Conference on Topology and Applications ครั้งที่ 1 จางโจว ประเทศจีน วันที่ 25-30 พฤศจิกายน ค.ศ. 2015 | Base problem for ปริภูมิเชิงทอพอโลยี |
| 2014 | ยาช โลดฮา (Yash Lodha) | Ph.D. candidate, Cornell University | การประชุม 60 years of Dow มหาวิทยาลัยคอร์เนล วันที่ 6-9 ธันวาคม ค.ศ. 2014 | Groups of homeomorphisms of แมนิโฟลด์มิติที่ต่ำ |
| 2013 | โลแกน ซี. โฮน (Logan C. Hoehn) | Assistant Professor, Department of Computer Science & Mathematics, Nipissing University | การประชุม International Conference on Topology and Geometry มหาวิทยาลัยชิมาเนะ เมืองมัตสึเอะ ประเทศญี่ปุ่น เดือนกันยายน ค.ศ. 2013 | Solution of Lelek's problem |
7.2. อิทธิพลที่ต่อเนื่องและการระลึกถึง
ผลงานของแมรี เอลเลน รูดิน ได้ส่งอิทธิพลอย่างลึกซึ้งต่อนักวิจัยรุ่นหลังในสาขาทอพอโลยี โดยเฉพาะอย่างยิ่งการสร้างตัวอย่างค้านที่โดดเด่นของเธอได้เปิดประตูสู่การวิจัยใหม่ ๆ และเป็นแรงบันดาลใจให้นักคณิตศาสตร์หลายคน สตีฟ วัตสัน ได้บรรยายถึงงานของเธอว่าเป็น "คณิตศาสตร์ที่ยาก" แต่ให้รางวัลมหาศาลแก่ผู้ที่ศึกษาอย่างจริงจัง
นอกจากการจัดตั้งรางวัลนักวิจัยรุ่นเยาว์แล้ว ชื่อและผลงานของเธอยังได้รับการระลึกถึงในรูปแบบอื่น ๆ เช่น การรวมอยู่ในสำรับไพ่ที่จัดทำโดยสมาคมสตรีในคณิตศาสตร์ ซึ่งเป็นการยกย่องนักคณิตศาสตร์สตรีผู้มีชื่อเสียง ซึ่งตอกย้ำถึงมรดกอันยั่งยืนและความสำคัญของเธอในประวัติศาสตร์คณิตศาสตร์
8. การเสียชีวิต
แมรี เอลเลน รูดิน ใช้ชีวิตอยู่ในเมืองแมดิสัน รัฐวิสคอนซิน ประเทศสหรัฐ จนกระทั่งเธอเสียชีวิตด้วยวัย 88 ปี เมื่อวันที่ 18 มีนาคม ค.ศ. 2013 ที่เมืองแมดิสัน รัฐวิสคอนซิน