1. ภาพรวม
เอโร มันตีแรนตา (Eero Antero Mäntyrantaเอโร อันเตโร มันตีแรนตาภาษาฟินแลนด์) (พ.ศ. 2480-2556) เป็นนักกีฬาสกีครอสคันทรีชาวฟินแลนด์ผู้เป็นตำนาน และเป็นหนึ่งในนักกีฬาที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในประวัติศาสตร์กีฬาของประเทศ เขาเข้าร่วมการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาวถึงสี่ครั้งระหว่างปี 1960 ถึง 1972 และคว้าเหรียญรางวัลรวมเจ็ดเหรียญ รวมถึงสามเหรียญทองจากโอลิมปิกฤดูหนาว 1964 ซึ่งทำให้เขาได้รับฉายาว่า "มิสเตอร์ซีเฟลด์" นอกจากความสำเร็จในโอลิมปิกแล้ว เขายังคว้าเหรียญรางวัลอีกห้าเหรียญจากการแข่งขันสกีครอสคันทรีชิงแชมป์โลก FIS Nordic รวมถึงเหรียญทองสองเหรียญ อาชีพของมันตีแรนตามีความโดดเด่นไม่เพียงแค่จากพรสวรรค์และความอดทนอันน่าทึ่ง ซึ่งเชื่อว่าส่วนหนึ่งมาจากภาวะเม็ดเลือดแดงมากในครอบครัวแต่กำเนิด (PFCP) ที่เกิดจากการกลายพันธุ์ของยีน EPOR ซึ่งช่วยเพิ่มความสามารถในการขนส่งออกซิเจนของเลือด แต่ยังรวมถึงข้อโต้แย้งเกี่ยวกับการใช้สารกระตุ้นในปี 1972 ซึ่งเขาถูกตรวจพบสารแอมเฟตามีนเป็นบวก แม้จะยอมรับว่าใช้ฮอร์โมนซึ่งในขณะนั้นยังไม่ถูกห้าม มันตีแรนตายังคงได้รับการยกย่องและรำลึกถึงผ่านเครื่องราชอิสริยาภรณ์โปร อูร์เฮลูและพิพิธภัณฑ์ที่บ้านเกิดของเขาในเปลโล ซึ่งสะท้อนถึงมรดกอันซับซ้อนและสำคัญของเขาในประวัติศาสตร์กีฬาสมัยใหม่ของฟินแลนด์
2. ชีวิต
เอโร มันตีแรนตาเริ่มต้นเส้นทางชีวิตในลาปแลนด์ ประเทศฟินแลนด์ และพัฒนาไปสู่อาชีพนักกีฬาระดับโลก
2.1. การเกิดและวัยเด็ก
เอโร อันเตโร มันตีแรนตา (Eero Antero Mäntyrantaเอโร อันเตโร มันตีแรนตาภาษาฟินแลนด์) เกิดเมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน ค.ศ. 1937 ที่ตูร์โตลา ในลาปแลนด์ ประเทศฟินแลนด์ เขาเป็นนักกีฬาสกีครอสคันทรีชาวฟินแลนด์ที่ประสบความสำเร็จอย่างสูง เขาเสียชีวิตเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม ค.ศ. 2013 ที่โอวลุ ในนอร์เทิร์นออสโตรบอทเนีย ประเทศฟินแลนด์ ด้วยวัย 76 ปีจากอาการป่วย เขาเป็นสมาชิกของสโมสรเปลโลน ปอนซี และมีส่วนสูง 170 cm
2.2. การศึกษา
ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการศึกษาอย่างเป็นทางการหรือไม่เป็นทางการของเอโร มันตีแรนตาในแหล่งข้อมูลที่นำมาใช้
2.3. การพัฒนาอาชีพช่วงต้น
เอโร มันตีแรนตาเริ่มต้นอาชีพนักกีฬาสกีครอสคันทรีและได้เข้าร่วมการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาวครั้งแรกในปี 1960 ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของอาชีพที่โดดเด่นของเขาในวงการกีฬาสกีระดับโลก
3. กิจกรรมและผลงานสำคัญ
เอโร มันตีแรนตาเป็นหนึ่งในนักกีฬาสกีครอสคันทรีชาวฟินแลนด์ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในประวัติศาสตร์ เขาเข้าร่วมการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาวถึงสี่ครั้ง (ตั้งแต่ปี 1960 ถึง 1972) และคว้าเหรียญรางวัลรวมเจ็ดเหรียญจากการแข่งขันสามครั้ง
3.1. การแข่งขันโอลิมปิก
เขาได้รับเหรียญโอลิมปิกทั้งหมด 7 เหรียญ แบ่งเป็น 3 เหรียญทอง, 2 เหรียญเงิน และ 2 เหรียญทองแดง
- ในการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาว 1960 ที่สควอว์วัลลีย์ สหรัฐอเมริกา ขณะอายุ 22 ปี เขาคว้าเหรียญทองในการแข่งขันสกีครอสคันทรีประเภทผลัด 4 × 10 กิโลเมตร และได้อันดับที่ 6 ในประเภท 15 กิโลเมตร
เอโร มันตีแรนตา ในการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาว 1964 ที่อินส์บรุค - ในการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาว 1964 ที่อินส์บรุค ออสเตรีย ขณะอายุ 26 ปี เขาแสดงผลงานได้อย่างยอดเยี่ยมจนได้รับฉายาว่า "มิสเตอร์ซีเฟลด์" ซึ่งหมายถึงสถานที่จัดการแข่งขันสกีครอสคันทรีและไบแอธลอน เขาคว้าสองเหรียญทองในประเภท 15 กิโลเมตร และ 30 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังได้รับเหรียญเงินในประเภทผลัด 4 × 10 กิโลเมตร และได้อันดับที่ 9 ในประเภท 50 กิโลเมตร
- ในการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาว 1968 ที่เกรอนอบล์ ฝรั่งเศส ขณะอายุ 30 ปี เขาได้รับเหรียญเงินในประเภท 15 กิโลเมตร และสองเหรียญทองแดงในประเภท 30 กิโลเมตร และประเภทผลัด 4 × 10 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังได้อันดับที่ 15 ในประเภท 50 กิโลเมตร
- การแข่งขันโอลิมปิกครั้งสุดท้ายของเขาคือโอลิมปิกฤดูหนาว 1972 ที่ซัปโปโร ญี่ปุ่น ขณะอายุ 34 ปี โดยเขาได้อันดับที่ 19 ในประเภท 30 กิโลเมตร และไม่จบการแข่งขันในประเภท 50 กิโลเมตร
ตารางสรุปผลงานในโอลิมปิก:
| ปี | อายุ | 15 กม. | 30 กม. | 50 กม. | ผลัด 4 × 10 กม. |
|---|---|---|---|---|---|
| โอลิมปิกฤดูหนาว 1960 | 22 | 6 | - | - | ทอง |
| โอลิมปิกฤดูหนาว 1964 | 26 | ทอง | ทอง | 9 | เงิน |
| โอลิมปิกฤดูหนาว 1968 | 30 | เงิน | ทองแดง | 15 | ทองแดง |
| โอลิมปิกฤดูหนาว 1972 | 34 | - | 19 | DNF | - |
3.2. การแข่งขันชิงแชมป์โลก
เขาได้รับเหรียญรางวัลจากการแข่งขันชิงแชมป์โลกทั้งหมด 5 เหรียญ แบ่งเป็น 2 เหรียญทอง, 2 เหรียญเงิน และ 1 เหรียญทองแดง
- ในการแข่งขันสกีครอสคันทรีชิงแชมป์โลก FIS Nordic 1962 ที่ซาคอพาเน โปแลนด์ ขณะอายุ 24 ปี เขาคว้าเหรียญทองในประเภท 30 กิโลเมตร และเหรียญเงินในประเภทผลัด 4 × 10 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังได้อันดับที่ 5 ในประเภท 15 กิโลเมตร
- ในการแข่งขันสกีครอสคันทรีชิงแชมป์โลก FIS Nordic 1966 ที่ออสโล นอร์เวย์ ขณะอายุ 28 ปี เขาคว้าเหรียญทองในประเภท 30 กิโลเมตร เหรียญเงินในประเภทผลัด 4 × 10 กิโลเมตร และเหรียญทองแดงในประเภท 50 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังได้อันดับที่ 6 ในประเภท 15 กิโลเมตร
ตารางสรุปผลงานในชิงแชมป์โลก:
| ปี | อายุ | 15 กม. | 30 กม. | 50 กม. | ผลัด 4 × 10 กม. |
|---|---|---|---|---|---|
| สกีครอสคันทรีชิงแชมป์โลก FIS Nordic 1962 | 24 | 5 | ทอง | - | เงิน |
| สกีครอสคันทรีชิงแชมป์โลก FIS Nordic 1966 | 28 | 6 | ทอง | ทองแดง | เงิน |
3.3. ความสำเร็จด้านกีฬาอื่นๆ
- เขาได้รับรางวัลจากการแข่งขันชิงแชมป์ระดับประเทศของฟินแลนด์ โดยคว้าเหรียญทอง 5 เหรียญ, เหรียญเงิน 2 เหรียญ และเหรียญทองแดง 2 เหรียญ
- เขายังชนะการแข่งขันเทศกาลสกีฮอล์เมนโคเลนในประเภท 15 กิโลเมตรถึงสามครั้งในปี 1962, 1964 และ 1968
- ในปี 1964 เขาได้รับเหรียญฮอล์เมนโคเลน ซึ่งเป็นรางวัลอันทรงเกียรติในวงการสกี โดยได้รับร่วมกับเวย์กโก คันก์โกเนน, เกออร์ก โทมา และฮัลวอร์ แนส
- นอกจากนี้ เขายังชนะการแข่งขันซัลเพาเซลก้าเกมส์ในปี 1964 และ 1972
4. สรีรวิทยาและพันธุศาสตร์
เอโร มันตีแรนตามีลักษณะทางสรีรวิทยาและพันธุกรรมที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งเชื่อว่ามีส่วนสำคัญต่อความสำเร็จอันโดดเด่นของเขาในฐานะนักกีฬาสกีครอสคันทรี
4.1. ภาวะเม็ดเลือดแดงมากในครอบครัวและยีนกลายพันธุ์ EPOR
- มันตีแรนตามีภาวะเม็ดเลือดแดงมากในครอบครัวแต่กำเนิด (primary familial and congenital polycythemiaPFCPภาษาอังกฤษ) ซึ่งเป็นภาวะทางพันธุกรรมที่ทำให้มวลเม็ดเลือดแดงและฮีโมโกลบินในร่างกายเพิ่มขึ้น ภาวะนี้เกิดจากการกลายพันธุ์ของยีนตัวรับอีริโทรปอยอีติน (erythropoietin receptorEPORภาษาอังกฤษ) ซึ่งถูกระบุและรายงานในการศึกษาดีเอ็นเอในปี 1993 ที่พบการกลายพันธุ์นี้ในสมาชิกจำนวนมากของครอบครัวขยายของเขา
- การเพิ่มขึ้นของค่าฮีมาโตคริตที่เกิดจากภาวะนี้ช่วยเพิ่มความสามารถของเลือดในการขนส่งออกซิเจน
4.2. ผลกระทบต่อความอดทน
นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ว่าการกลายพันธุ์ของยีน EPOR นี้มีส่วนช่วยให้มันตีแรนตามีความอดทนที่โดดเด่นอย่างมาก ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับนักกีฬาสกีครอสคันทรีที่ต้องใช้พลังงานและความทนทานสูง
5. การใช้สารกระตุ้นและข้อโต้แย้ง
อาชีพของเอโร มันตีแรนตาไม่ได้ปราศจากข้อโต้แย้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการใช้สารกระตุ้น
5.1. เหตุการณ์การใช้สารกระตุ้นในปี 1972
- ในปี 1972 มันตีแรนตาถูกตรวจพบว่ามีผลการทดสอบเป็นบวกสำหรับแอมเฟตามีนในการแข่งขันที่ฟินแลนด์ ทำให้เขากลายเป็นนักกีฬาชาวฟินแลนด์คนแรกที่ถูกจับได้ว่าใช้สารกระตุ้นในกีฬา
- ต่อมา เขาได้ยอมรับว่าได้ใช้ฮอร์โมน อย่างไรก็ตาม ในขณะนั้น ฮอร์โมนยังไม่ถูกจัดว่าเป็นสารต้องห้ามในการแข่งขันกีฬา
6. ชีวิตส่วนตัว
ข้อมูลเกี่ยวกับชีวิตส่วนตัวของเอโร มันตีแรนตาที่เปิดเผยต่อสาธารณะมีจำกัด แต่ก็มีข้อมูลเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในครอบครัว
6.1. ครอบครัว
หลานชายของเอโร มันตีแรนตา คือเพอร์ตี เทอราแยร์วี ก็เป็นนักกีฬาสกีครอสคันทรีเช่นกัน
7. การเสียชีวิต
เอโร มันตีแรนตาเสียชีวิตในปี 2013 หลังจากประสบความสำเร็จในอาชีพนักกีฬามาอย่างยาวนาน
7.1. สถานการณ์ขณะเสียชีวิต
เอโร มันตีแรนตาเสียชีวิตเมื่อวันที่ 29 ธันวาคม ค.ศ. 2013 ที่โอวลุ ประเทศฟินแลนด์ ด้วยวัย 76 ปี สาเหตุการเสียชีวิตของเขาคืออาการป่วย
8. มรดกและการประเมิน
เอโร มันตีแรนตาได้ทิ้งมรดกอันยิ่งใหญ่ไว้ในวงการกีฬาสกี และได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในฐานะหนึ่งในนักกีฬาที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของฟินแลนด์
8.1. การยอมรับและเกียรติยศ
- ในปี 2000 กระทรวงศึกษาธิการของฟินแลนด์ได้มอบเครื่องราชอิสริยาภรณ์โปร อูร์เฮลู (Pro Urheiluโปร อูร์เฮลูภาษาฟินแลนด์) ให้แก่เขาเพื่อเป็นการยกย่องในความสำเร็จทางกีฬา
- นอกจากนี้ ยังมีพิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงเรื่องราวและผลงานของมันตีแรนตาตั้งอยู่ในเปลโล ซึ่งเป็นบ้านเกิดของเขา เพื่อรำลึกถึงชีวิตและอาชีพของเขา
8.2. การประเมินทางประวัติศาสตร์
เอโร มันตีแรนตาได้รับการยกย่องว่าเป็นหนึ่งในนักกีฬาสกีครอสคันทรีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดตลอดกาล และเป็นสัญลักษณ์ของความสำเร็จด้านกีฬาของฟินแลนด์ในช่วงกลางศตวรรษที่ 20 แม้จะมีข้อโต้แย้งเกี่ยวกับการใช้สารกระตุ้นและข้อได้เปรียบทางพันธุกรรม แต่ผลงานอันโดดเด่นและความมุ่งมั่นของเขายังคงเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของประวัติศาสตร์กีฬาสมัยใหม่ของฟินแลนด์