ลิร์

2.1. ความหมายและที่มาของชื่อ

ชื่อของเทพเจ้าองค์นี้คือ "เลอร์" หรือ "ลิร์" มาจากคำในภาษาไอริชโบราณที่แปลว่า "ทะเล" โดย "เลอร์" (Ler) เป็นรูปประธาน และ "ลิร์" (Lir) เป็นรูปแสดงความเป็นเจ้าของ ชื่อเรียก "มาค ลิร" (mac Lir) ซึ่งหมายถึง "บุตรแห่งเลอร์" หรือ "บุตรแห่งทะเล" จึงถูกนำมาใช้เพื่อระบุถึงบุตรชายของเขาคือ มานันนัน

2.2. เทพเจ้าแห่งทะเลและการแสดงตนในรูปแบบบุคคล

เลอร์ได้รับการรับรู้ในฐานะเทพเจ้าแห่งทะเลและเป็นบุคลาธิษฐานของทะเลโดยตรง การที่ชื่อของเขาแปลว่า "ทะเล" บ่งชี้ว่าเขาเป็นตัวแทนของมหาสมุทรเองมากกว่าจะเป็นเทพเจ้าที่มีลักษณะเฉพาะเจาะจงเหมือนเทพองค์อื่น ๆ บทบาทของเขาในฐานะเทพเจ้าแห่งทะเลนั้นดูเหมือนจะถูกสืบทอดไปยังบุตรชายของเขาคือ มานันนัน มาค เลอร์ ซึ่งมักจะปรากฏบทบาทที่โดดเด่นและมีเรื่องราวการผจญภัยมากกว่าในวรรณกรรมไอร์แลนด์ยุคกลาง ในลำดับวงศ์ตระกูลยุคแรก เลอร์ถูกกล่าวถึงในชื่อ "อัลลอ็ด" (Allód) ซึ่งมีความหมายว่า "ผู้มีชื่อเสียงโดยทั่วกัน"

2.3. เชื้อสายและวงศ์ตระกูล

เลอร์มีบทบาทและความสำคัญในฐานะบิดาของมานันนัน มาค เลอร์ ซึ่งเป็นเทพเจ้าที่ปรากฏบ่อยครั้งในวรรณกรรมไอร์แลนด์ยุคกลาง นอกจากนี้ ข้อมูลจากลำดับวงศ์ตระกูลอื่น ๆ ยังกล่าวถึง มีดิร (Midir) ว่าเป็นบิดาของเลอร์ และเป็นปู่ของมานันนันอีกด้วย ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเชื่อมโยงในสายเลือดของเทพเจ้าเหล่านี้ นอกจากนี้ ในเรื่อง การผจญภัยของอาร์ตบุตรแห่งคอน ยังมีการกล่าวถึง โลดัน (Lodan) ในฐานะบุตรชายอีกคนหนึ่งของเลอร์

3.1. ตำนานบุตรหลานแห่งเลอร์

ตำนานที่มีชื่อเสียงที่สุดที่เลอร์ปรากฏตัวในฐานะตัวละครหลักคือ บุตรหลานแห่งเลอร์ (The Children of Lir) ซึ่งเป็นหนึ่งในตำนานที่สะเทือนใจที่สุดของไอร์แลนด์ อย่างไรก็ตาม ยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเลอร์ในตำนานเรื่องนี้เป็นบุคคลเดียวกับบิดาของมานันนัน มาค เลอร์ หรือไม่

ในเรื่องราวนี้ เลอร์ซึ่งอาศัยอยู่ในอาร์มาห์ (Armagh) เป็นคู่แข่งของบอดบ์ เดิร์ก (Bodb Dearg) (Bodb Dearg^{ภาษาไอริช} หมายถึง "บอดบ์สีแดง") ในการชิงตำแหน่งกษัตริย์ของทูอาธา เด ดานัน หลังจากที่พวกเขาถอยร่นเข้าไปในซิดเฮ (เนินนางฟ้า) เพื่อเป็นการปลอบประโลมเลอร์ บอดบ์จึงเสนอให้ลูกสาวคนหนึ่งของเขาแต่งงานกับเลอร์ ซึ่งเลอร์เลือก ไอเบ (Aeb) ทั้งคู่มีบุตรด้วยกันสี่คน ได้แก่ บุตรสาวหนึ่งคนชื่อ ฟินนูอาลา (Fionnuala) และบุตรชายสามคน ได้แก่ เอ็ด (Aed) และฝาแฝด ฟิอาครา (Fiachra) กับ คอน (Conn)

หลังจากไอเบเสียชีวิต บอดบ์ไม่ต้องการให้บุตรของเลอร์ต้องกำพร้าแม่ จึงส่งลูกสาวอีกคนหนึ่งชื่อ ไอเฟ (Aoife) มาแต่งงานกับเลอร์ ไอเฟเกิดความอิจฉาในความรักที่เลอร์มีต่อบุตรของไอเบ เธอจึงสาปให้บุตรทั้งสี่ของเลอร์กลายเป็นหงส์เป็นเวลา 900 ปี

3.2. การกล่าวถึงในเอกสารอื่น ๆ

เลอร์ยังถูกกล่าวถึงและพรรณนาถึงในเอกสารไอร์แลนด์โบราณอื่น ๆ ซึ่งช่วยเสริมความเข้าใจเกี่ยวกับบทบาทของเขาในเทพปกรณัม:

• ใน สารานุกรมของคอร์แมก (Cormac's Glossary) ซึ่งเป็นอภิธานศัพท์ภาษาไอร์แลนด์ในคริสต์ศตวรรษที่ 9 บิชอปและนักวิชาการผู้มีชื่อเสียง คอร์แมก มาค คุยเลนแนน (Cormac mac Cuilennáin) ได้กล่าวถึง มานันนัน และบิดาของเขาคือ เลอร์ โดยคอร์แมกระบุว่าเลอร์คือทะเล:

:Manannan mac lir .i. cennaige amra bói aninis Manand. ise luam as deach boi aniarthar Eorpa. noḟindad tre nemgnacht (.i. gnathugrud nime) inoiret nobíd insoinind ⁊ in do[i]nind ⁊ intan nosclæchlóbad cechtar don dá résin, inde Scoti et Brittones eum deum vocaverunt maris. et inde filium maris esse dixerunt .i. mac lir mac mara.
:"มานันนัน มาค ลิร: คือพ่อค้าผู้มีชื่อเสียงซึ่งอาศัยอยู่ในเกาะแมน เขาเป็นผู้นำร่องที่เก่งที่สุดในยุโรปตะวันตก ด้วยความคุ้นเคยกับท้องฟ้า เขารู้ว่าไตรมาสใดจะมีอากาศดีและอากาศเลวร้าย และเมื่อใดที่ฤดูกาลทั้งสองนี้จะเปลี่ยนแปลง ด้วยเหตุนี้ชาวสกอตและบริตันจึงเรียกเขาว่าเทพเจ้าแห่งทะเล และด้วยเหตุนี้พวกเขาจึงกล่าวว่าเขาเป็นบุตรแห่งทะเล นั่นคือ มาค ลิร 'บุตรแห่งทะเล'"

• ใน บทกวีแห่งดินเชนฮาส (Metrical Dindshenchas) เลอร์ถูกระบุในฐานะ "อัลลอ็ด" ซึ่งหมายถึง "ผู้มีชื่อเสียงโดยทั่วกัน" และเป็นบิดาของ โครฟฮินด์ผู้บริสุทธิ์ (Crofhind the Chaste)
• ใน หนังสือแห่งการรุกรานแห่งไอร์แลนด์ (Lebor Gabála Érenn) ก็มีการกล่าวถึงชื่อ "อัลลอ็ด" ซึ่งหมายถึงเลอร์เช่นกัน

4.1. การเปรียบเทียบกับเทพนิยายอื่น ๆ

เลอร์มีความเชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดและมักถูกระบุตัวตนว่าเป็นบุคคลเดียวกับลิร์ (Llŷr) ในเทพปกรณัมเวลส์ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งทะเลเช่นกัน อย่างไรก็ตาม ในเทพปกรณัมเวลส์ บุตรชายของลิร์คือ มานาวีดัน (Manawydan) ซึ่งเทียบเท่ากับมานันนันในเทพปกรณัมไอร์แลนด์ ไม่ได้เป็นเทพเจ้าแห่งทะเล แต่เป็นที่รู้จักในฐานะนักเวท นอกจากนี้ เลอร์ยังสามารถเปรียบเทียบได้กับเทพเจ้าแห่งทะเลที่คล้ายคลึงกันอย่างเอจีร์ (Ægir) ในเทพปกรณัมของนอร์ส ซึ่งเป็นบุคลาธิษฐานของทะเลเช่นกัน

4.2. การปรากฏในวัฒนธรรมสมัยนิยม

เรื่องราวของเลอร์และตำนาน บุตรหลานแห่งเลอร์ ได้รับการตีความหรืออ้างอิงถึงในวัฒนธรรมสมัยนิยมหลายรูปแบบ ตัวอย่างเช่น เลอร์ปรากฏในฐานะเทพเจ้าสมมติในเรื่องราวของโคแนนผู้ป่าเถื่อน (Conan the Barbarian) ซึ่งเป็นผลงานของโรเบิร์ต อี. โฮเวิร์ด (Robert E. Howard) ในยุคไฮบอเรียน (Hyborian Age)