จิน ซี

2.1. ชีวิตช่วงต้นและการเข้าร่วมกับหลิวปัง

จิ้นซีเริ่มอาชีพทางทหารในฐานะ `จงเจฺวียน` (中涓_{จงเจฺวียน}^Chinese) หรือตำแหน่งผู้ติดตาม/มหาดเล็กส่วนพระองค์ โดยได้เข้าร่วมกับ หลิวปัง ในช่วงที่หลิวปังเริ่มก่อตั้งกองทัพที่ `ย่วนจฺวี้` (冤句_{ย่วนจฺวี้}^Chinese).

2.2. การรบในช่วงปลายราชวงศ์ฉิน

จิ้นซีมีส่วนร่วมในการรบครั้งสำคัญในช่วงที่ราชวงศ์ฉินเริ่มล่มสลาย:

• ในปี 209 ปีก่อนคริสตกาล เขาเข้าร่วมในการโจมตีกองกำลังของราชวงศ์ฉิน
• ในปี 208 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 2 แห่งรัชสมัย จักรพรรดิฉินเอ้อร์ชื่อ) จิ้นซีได้ร่วมกับ เซี่ยโหวอิง (夏侯嬰_{เซี่ยโหวอิง}^Chinese) เข้าโจมตี `จี้หยาง` (濟陽_{จี้หยาง}^Chinese) และในเดือนสิงหาคมปีเดียวกัน เขามีส่วนสำคัญในการเอาชนะกองทัพของ หลี่โหย่ว (李由_{หลี่โหย่ว}^Chinese) ซึ่งเป็นผู้ว่าการทหารแห่งเมือง ซานฉวน (三川郡_{ซานฉวนจวิ้น}^Chinese).
• ในปี 207 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 3 แห่งรัชสมัยฉินเอ้อร์ชื่อ) เดือนมีนาคม จิ้นซีได้ทำศึกกับกองทัพฉินทางตอนใต้ของ `ปั๋ว` (亳_ปั๋ว^Chinese) และทางตะวันออกเฉียงเหนือของ `ฉีเฟิง` (啓封_{ฉีเฟิง}^Chinese) ในการรบครั้งนี้ เขาได้สังหารหัวหน้ากองทัพม้า 1 นาย ยึดศีรษะศัตรูได้ 57 ศีรษะ และจับเชลยได้ 73 คน ด้วยความดีความชอบนี้ เขาได้รับบรรดาศักดิ์เป็น `หลินผิงจฺวิน` (臨平君_{หลินผิงจฺวิน}^Chinese) และในเดือนกันยายนของปีเดียวกัน ในการรบทางเหนือของ `หลันเถียน` (藍田_{หลันเถียน}^Chinese) เขาสังหารเจ้าหน้าที่รถรบ 2 นาย หัวหน้ากองทัพม้า 1 นาย ยึดศีรษะศัตรูได้ 28 ศีรษะ และจับเชลยได้ 57 คน จากนั้นกองทัพของเขาได้รุกไปถึง `ป้าช่าง` (霸上_{ป้าช่าง}^Chinese).
• ในปี 206 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 1 แห่งรัชสมัย จักรพรรดิเกาจู่แห่งฮั่น) เดือนมกราคม เมื่อหลิวปังได้รับแต่งตั้งเป็น อ๋องแห่งฮั่น จิ้นซีได้รับบรรดาศักดิ์ `เจี้ยนอู่โหว` (建武侯_{เจี้ยนอู่โหว}^Chinese) และได้รับการแต่งตั้งเป็น `ฉีตูเว่ย` (騎都尉_{ฉีตูเว่ย}^Chinese) จากนั้นได้ติดตามหลิวปังในการปราบปราม ซานฉิน (三秦_{ซานฉิน}^Chinese).

2.3. บทบาทในสงครามฉู่-ฮั่น

บทบาทของจิ้นซีใน สงครามฉู่-ฮั่น นั้นมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อชัยชนะของหลิวปัง:

• ในปี 205 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 2 แห่งรัชสมัยฮั่นเกาจู่) เดือนเมษายน จิ้นซีได้ติดตามหลิวปังเคลื่อนทัพไปทางตะวันออกเพื่อเข้าโจมตี ฉู่ และรุกไปถึง `เผิงเฉิง` (彭城_{เผิงเฉิง}^Chinese) แต่กองทัพฮั่นพ่ายแพ้อย่างหนักใน ยุทธการเผิงเฉิง เขาจึงถอยกลับไปตั้งมั่นอยู่ที่ `ยงชิว` (雍丘_{ยงชิว}^Chinese) ภายหลังออกจากยงชิว เขาได้โจมตีและเอาชนะกบฏ หวังอู่ (王武_{หวังอู่}^Chinese) และคนอื่น ๆ รวมถึงยึด `เหลียง` (梁_{เหลียง}^Chinese) ได้สำเร็จ เขายังนำทัพแยกจากกองทัพหลักของฮั่นไปเอาชนะกองทัพของ สิงซัว (邢説_{สิงซัว}^Chinese) ที่ `จือหนาน` (菑南_{จือหนาน}^Chinese) โดยจับตัวตูเว่ย 2 นาย และซือหม่าโหว 12 นายของสิงซัวได้ พร้อมทั้งทหารและข้าราชการอีก 4,180 คน ยอมจำนน
• เขายังคงโจมตีกองทัพฉู่ทางตะวันออกของ `สิงหยาง` (滎陽_{สิงหยาง}^Chinese) จนได้รับ `ชืออี้` (食邑_{ชืออี้}^Chinese) เพิ่มเป็น 4,200 ครัวเรือน
• ในเดือนพฤศจิกายนปีเดียวกัน จิ้นซีนำกองทัพแยก (ซึ่งอาจอยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของ ลี่ซาง (酈商_{ลี่ซาง}^Chinese)) บุกเข้าสู่ `หล่งซี` (隴西_{หล่งซี}^Chinese) และ `เป่ยตี้` (北地_{เป่ยตี้}^Chinese) โดยสามารถเอาชนะกองทัพของ จางผิง (章平_{จางผิง}^Chinese) ซึ่งเป็นน้องชายหรือบุตรชายของ จางหาน (章邯_{จางหาน}^Chinese) ในหล่งซี และสามารถปราบปราม 6 มณฑลในหล่งซีได้สำเร็จ กองทัพของเขาสังหารเจ้าหน้าที่รถรบ 4 นาย พลสอดแนม 4 นาย และหัวหน้ากองทัพม้า 12 นาย
• ในเดือนสิงหาคม เขานำกองทัพแยกจากกองทัพฮั่นหวัง ไปยัง `เหอเน่ย` (河內_{เหอเน่ย}^Chinese) และโจมตีกองทัพของขุนพล `เปินฮ่าว` (賁郝_{เปินฮ่าว}^Chinese) แห่งรัฐ จ้าว ที่ `เฉาเกอ` (朝歌_{เฉาเกอ}^Chinese) ซึ่งกองทัพของเขาสามารถจับตัวขุนพลกองทัพม้าได้ 2 นาย และยึดรถรบกับม้าได้ 250 ตัว
• เขาติดตามฮั่นหวังจาก `อันหยาง` (安陽_{อันหยาง}^Chinese) ไปทางตะวันออกถึง `จี๋ผู่` (棘蒲_{จี๋ผู่}^Chinese) และยึด 7 มณฑลได้สำเร็จ นอกจากนี้ยังนำทัพแยกไปเอาชนะกองทัพจ้าว โดยจับตัวซือหม่า 2 นาย และโหว 4 นาย พร้อมทั้งทหารและข้าราชการอีก 2,400 คนยอมจำนน
• ในปี 204 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 3 แห่งรัชสมัยฮั่นเกาจู่) จิ้นซีติดตามฮั่นหวังไปยึด `หานตาน` (邯鄲_{หานตาน}^Chinese) และนำทัพแยกไปยึด `ผิงหยาง` (平陽_{ผิงหยาง}^Chinese) ซึ่งในครั้งนี้เขาสังหาร `โฉ่วเซี่ยง` (守相_{โฉ่วเซี่ยง}^Chinese - ผู้บัญชาการการรักษาการ) ด้วยตนเอง กองทัพของเขาสังหาร `ปิงโฉ่ว` (兵守_{ปิงโฉ่ว}^Chinese) 1 นาย และ `จวิ้นโฉ่ว` (郡守_{จวิ้นโฉ่ว}^Chinese) 1 นาย นอกจากนี้เขายังสามารถยึด `เย่` (鄴_เย่^Chinese) ได้ และติดตามฮั่นหวังในการโจมตีเฉาเกอและหานตาน รวมถึงการนำทัพแยกเอาชนะกองทัพจ้าวและยึด 6 มณฑลในเขตหานตานได้
• เขานำทัพกลับไปที่ `อ๋าวชาง` (敖倉_{อ๋าวชาง}^Chinese) เอาชนะกองทัพของ เซี่ยงอวี่ (項羽_{เซี่ยงอวี่}^Chinese) ทางใต้ของ `เฉิงเกา` (成皋_{เฉิงเกา}^Chinese) และตัดเส้นทางเสบียงของฉู่ได้
• เขาเคลื่อนทัพจากสิงหยางไปยัง `เซียงอี้` (襄邑_{เซียงอี้}^Chinese) และเอาชนะกองทัพของ `เซี่ยงกวาน` (項冠_{เซี่ยงกวาน}^Chinese) ใกล้กับ `หลู่` (魯_หลู่^Chinese) นอกจากนี้ยังได้พิชิตดินแดนต่อไปทางตะวันออกถึง `เจิง` (繒_เจิง^Chinese), `ถาน` (郯_ถาน^Chinese), `เซี่ยผี` (下邳_{เซี่ยผี}^Chinese) และทางใต้ถึง `ฉี` (蘄_ฉี^Chinese), `จู๋อี้` (竹邑_{จู๋อี้}^Chinese) และเอาชนะ `เซี่ยงห่าน` (項悍_{เซี่ยงห่าน}^Chinese) ใกล้จี้หยางได้
• ในปี 202 ปีก่อนคริสตกาล (ปีที่ 5 แห่งรัชสมัยฮั่นเกาจู่) จิ้นซีนำทัพกลับมาโจมตี เซี่ยงอวี่ ที่ `เฉิน` (陳_เฉิน^Chinese) และปราบปราม `เจียงหลิง` (江陵_{เจียงหลิง}^Chinese) ซึ่งเป็นเมืองหลวงของอาณาจักร หลินเจียง (臨江_{หลินเจียง}^Chinese) โดยจับตัว กงเหวย (共尉_{กงเหวย}^Chinese) ผู้ปกครองของหลินเจียงได้ พร้อมด้วยขุนนาง 8 คน ซึ่งรวมถึง `จู้กั๋ว` (柱國_{จู้กั๋ว}^Chinese) และ `ต้าซือหม่า` (大司馬_{ต้าซือหม่า}^Chinese) ของเขา กงเหวยถูกส่งตัวไปยัง ลั่วหยาง (洛陽_{ลั่วหยาง}^Chinese) และถูกประหารชีวิต นอกจากนี้ เขายังได้เข้าร่วมกับฮั่นหวังที่เฉิน ในการจับกุม หานซิ่น (韓信_{หานซิ่น}^Chinese) อ๋องแห่งฉู่

2.4. การปราบปรามภายหลังการสถาปนาราชวงศ์ฮั่น

หลังจากสถาปนาราชวงศ์ฮั่น จิ้นซีมีบทบาทสำคัญในการปราบปรามกบฏต่าง ๆ เพื่อรักษาความมั่นคงของจักรวรรดิ:

• ในฐานะ `ฉีตูเว่ย` (騎都尉_{ฉีตูเว่ย}^Chinese) เขาเข้าร่วมในการโจมตี `ต้าย์` (代_{ต้าย์}^Chinese) และโจมตี หานหวังซิ่น (韓王信_{หานหวังซิ่น}^Chinese) ใต้เมือง `ผิงเฉิง` (平城_{ผิงเฉิง}^Chinese) ก่อนจะนำทัพกลับมาที่ `ตงเยวี๋ยน` (東垣_{ตงเยวี๋ยน}^Chinese)
• ด้วยความดีความชอบ เขาได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็น `เชอฉีเจียงจวิน` (車騎將軍_{เชอฉีเจียงจวิน}^Chinese) ซึ่งเป็นผู้บัญชาการรถรบและกองทัพม้า โดยรับผิดชอบดูแลรถรบและทัพม้าของ 5 รัฐบริวาร ได้แก่ เหลียง (梁_{เหลียง}^Chinese), จ้าว (趙_จ้าว^Chinese), ฉี (齊_ฉี^Chinese), เยียน (燕_{เยียน}^Chinese) และ ฉู่ (楚_ฉู่^Chinese).
• เขายังได้นำทัพแยกไปเอาชนะ `โหวช่าง` (候敞_{โหวช่าง}^Chinese) ซึ่งเป็นอัครมหาเสนาบดีของ เฉินซี (陳豨^Chinese) และยึด `ชวีอี้` (曲逆_{ชวีอี้}^Chinese) ได้สำเร็จ
• เขามีส่วนร่วมในการปราบปราม กบฏของอิงปู้ (黥布_{อิงปู้}^Chinese) ซึ่งทำให้ `ชืออี้` (食邑_{ชืออี้}^Chinese) ของเขาเพิ่มขึ้นเป็น 5,300 ครัวเรือน

2.5. ผลงานทางทหารโดยรวม

ตลอดชีวิตการรับราชการ จิ้นซีได้สร้างผลงานทางทหารอันโดดเด่นมากมาย ดังนี้:

• สังหารข้าศึกได้ 90 ศีรษะ
• จับเชลยได้ 142 คน
• นำทัพแยกออกไปเอาชนะกองทัพข้าศึกได้ 14 ครั้ง
• ยึดเมืองได้ 59 แห่ง
• ปราบปรามเขตปกครอง (จวิ้น) ได้ 1 แห่ง อาณาจักร (กั๋ว) ได้ 1 แห่ง และมณฑล (เสี้ยน) ได้ 23 แห่ง
• จับกุมกษัตริย์ได้ 1 พระองค์ `จู้กั๋ว` (柱國_{จู้กั๋ว}^Chinese) ได้ 1 คน และข้าราชการระดับ 2,000 ตัน (二千石_{เอ้อร์เชียนสือ}^Chinese) ถึง 500 ตัน ได้ 39 คน

5.1. การประเมินทางประวัติศาสตร์

ซือหม่าเชียน (司馬遷_{ซือหม่าเชียน}^Chinese) นักประวัติศาสตร์ชื่อดัง ได้กล่าวถึงจิ้นซีในผลงานชิ้นเอกของเขา `ฉื่อจี้` (史記_{ฉื่อจี้}^Chinese) ใน `傅靳蒯成列傳` (傅靳蒯成列傳_{ฟู่จิ้นไคว่เฉิงเลี่ยจ้วน}^Chinese) โดยยกย่องจิ้นซีร่วมกับ ฟู่ควน (傅寛_{ฟู่ควน}^Chinese) ซือหม่าเชียนได้กล่าวว่า ทั้งสองคนซึ่งเริ่มต้นเส้นทางอาชีพทางทหารกับ หลิวปัง จากเขตซานตง ได้ทำศึกกับกองทัพฉู่ สังหารขุนพล ทำลายกองทัพ และยึดเมืองได้มากมายหลายสิบครั้ง โดยที่ยังคงรอดพ้นจากอันตรายและความอัปยศ ซึ่งถือเป็น "ของขวัญจากสวรรค์".

5.2. ครอบครัวและการสืบทอด

• บุตรชายของจิ้นซีคือ `จิ้นถิง` (靳亭_{จิ้นถิง}^Chinese) หรือที่รู้จักกันในนาม `อีโหว` (夷侯_{อีโหว}^Chinese) ได้สืบทอดตำแหน่งและบรรดาศักดิ์ของบิดาในฐานะ `ซิ่นอู่โหว` (信武侯_{ซิ่นอู่โหว}^Chinese).
• อย่างไรก็ตาม 21 ปีต่อมา (ในปีที่ 3 แห่งรัชสมัย จักรพรรดิเหวินแห่งฮั่น หรือ 161 ปีก่อนคริสตกาล) จิ้นถิงถูกถอดถอนบรรดาศักดิ์และถูกยึดที่ดินศักดินา เนื่องจากมีการเรียกเก็บภาษีจากประชาชนในเขตศักดินาของตนมากเกินไป.
• การฟื้นฟูตระกูลเกิดขึ้นในรัชสมัยของ จักรพรรดิเซฺวียนแห่งฮั่น ในปี `หยวนคาง` (元康_{หยวนคาง}^Chinese) ที่ 4 (62 ปีก่อนคริสตกาล) โดย `จิ้นอานหาน` (靳安漢_{จิ้นอานหาน}^Chinese) ซึ่งเป็นบุตรชายของเหลนของจิ้นซี และเป็น `ฉางอานช่างจ้าว` (長安上造_{ฉางอานช่างจ้าว}^Chinese) ได้รับพระราชโองการให้ฟื้นฟูสถานะของตระกูลขึ้นมาใหม่.